Κοινωνιολογία της διάβασης

EUROKINISSI/ΜΩΥΣΙΑΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Λευτέρης Κουγιουμουτζής

 

    Αν και δεν τα καταφέρνω απόλυτα, προσπαθώ όταν οδηγώ να σταματώ στις διαβάσεις πεζών. Δεν μιλώ για τις πολυσύχναστες και τις δημοφιλείς στο κέντρο της πόλης ή όσες βρίσκονται σε στάσεις λεωφορείων, όπου οι πεζοί περνούνε απέναντι σε πυκνή ροή συνεχίζοντας απλώς τον βηματισμό τους, με κάποια μικρή προσοχή μήπως και πέσουν σε κανέναν επικίνδυνο. Κυρίως αναφέρομαι σε διαβάσεις συνοικιακές, όπου τα αυτοκίνητα περνούνε αραιά και οι πεζοί διασχίζουν τον δρόμο από οποιοδήποτε σημείο τούς έρθει κι όχι απαραίτητα από το προκαθορισμένο.
 Σε κάτι τέτοιους δρόμους, λοιπόν, σαν δω κάποιον πεζό ακροβολισμένο στη
διάβαση, κοκαλώνω και τον περιμένω να περάσει. Συνήθως αιφνιδιάζεται, καθότι σπάνια σταματάνε τα οχήματα σε τέτοιες λιγότερο πολυσύχναστες διαβάσεις κι αυτός περίμενε απλώς την επόμενη ευκαιρία όπου θα νέκρωνε ο δρόμος για να τον διασχίσει. Πάντοτε την ώρα που θα περνά θα με κοιτάξει κατευθείαν στα μάτια, έστω για μια στιγμή.
  Ορισμένοι ευχαριστούν με ένα απλό νεύμα, θέλοντας να εκφράσουν την εκτίμησή τους για το γεγονός ότι δεν καταπάτησα το κατοχυρωμένο τους δικαίωμα στην προτεραιότητα. Αλλοι ευχαριστούν εντονότερα, σαν να νιώθουνε υπόχρεοι, θεωρώντας ότι τους άφησα εγώ να περάσουνε απέναντι και όχι ο θεσμοθετημένος κανόνας. Κι οι πιο αμήχανοι απ’ όλους περνούνε γρήγορα γρήγορα αισθανόμενοι άβολα που σταμάτησε κοτζάμ αυτοκίνητο στη μέση του δρόμου για το δικό τους ταπεινό χατίρι.
  Αποτολμώντας μια γενίκευση, θαρρώ πως στην πρώτη κατηγορία ανήκουνε αυτοί που γνωρίζουνε τα δικαιώματά τους και έχουν αντίληψη για το πότε κάποιος τα καταπατά και πότε τα σέβεται. Θέλουν να ζούνε σε μια κοινωνία με πλαίσιο κανόνων και αξιών και έχουν την αυτοπεποίθηση να τη διεκδικήσουν αλλά και το σθένος να προσαρμοστούν.
 Οι δεύτεροι είναι πρόθυμοι να εκχωρήσουν την εφαρμογή των δικαιωμάτων τους στην ευχέρεια αυτού που φαντάζει ισχυρότερος και να του αναγνωρίσουν εξουσίες επάνω στον εαυτό τους που αυτός κανονικά δεν διαθέτει. Οσο για τους τρίτους, θα προτιμούσαν να είναι εντελώς αόρατοι τις περισσότερες φορές κι αισθάνονται πλήρη παραλυσία σαν εκτεθούν μπρος στην υποτιθέμενη ισχύ του οποιουδήποτε επιτήδειου, αλλά και δουλοπρεπή ευγνωμοσύνη σαν κάποιος τους αναγνωρίσει ακόμη και το πιο αυτονόητο δικαίωμα.
  Χρειάζεται, εντέλει, κάποιο επίπεδο παιδείας και συγκρότησης για να περάσει κάποιος απέναντι απ’ τη διάβαση, δίχως να εκχωρήσει γην και ύδωρ στα θηρία του δρόμου. Κι αυτά, προφανώς, επειδή θαρρούνε πως το οδόστρωμα τους ανήκει και θέλουνε να το διαφεντεύουνε κατά τη βούλησή τους, προτιμούνε πεζούς υποταγμένους και αμήχανους και πράττουνε τα δέοντα για να το κατορθώσουν.