Αθέατες όψεις του νέου συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ

Στιγμιότυπα από εξεταστικό κέντρο - Φωτογραφία αρχείου EUROKINISSI

Το νέο σύστημα, όπως προκύπτει από τις εξαγγελίες του υπουργού Παιδείας, είναι πιο προσδεδεμένο στην εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση, πιο ταξικό και απογυμνωμένο από γενικότερη μόρφωση.

Χρήστος Κάτσικας

«Με τις επικείμενες αλλαγές, «γίνεται φανερή η προσπάθεια να γίνουν σταθερά βήματα αντιμετώπισης όλων των παθογενειών που σήμερα
ταλανίζουν τόσο τους εκπαιδευτικούς όσο και τους μαθητές/υποψήφιους και τις οικογένειές τους. Στόχος παραμένει να δοθεί στους μαθητές η δυνατότητα αφενός να λάβουν ουσιαστική παιδεία και αφετέρου να προετοιμαστούν επαρκώς και με τρόπο παιδαγωγικά αποδεκτό για την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ μέσα στο σχολείο, με περιορισμό των οικονομικών βαρών της παραπαιδείας, να αποκτήσουν ένα αναβαθμισμένο αξιόπιστο απολυτήριο με αξιοκρατικό αντίκρισμα στην αγορά εργασίας και, ενδεχομένως, να εισαχθούν με ελεύθερη πρόσβαση στο Τμήμα της προτίμησής τους χωρίς εξετάσεις, εφόσον το επιθυμούν». (Υπουργείο Παιδείας)

Σε διαβούλευση είναι από 22 Μαρτίου έως τα μεσάνυχτα της Τετάρτης 27 Μαρτίου οι διατάξεις για το Λύκειο και την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το Δ.Σ. της ΟΛΜΕ απορρίπτει το σχέδιο για τη νέα Γ΄ Γενικού Λυκείου και το νέο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ζητάει την απόσυρσή του. Σε ανακοίνωσή του την Παρασκευή 22 Μαρτίου καλεί σε ΓΣ των ΕΛΜΕ από 26/3 έως 29/3/2019 και ΓΣ Προέδρων το Σάββατο 30/3 με πρόταση 24ωρης Απεργίας με την έναρξη της συζήτησης του νομοσχεδίου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.
Να ξεκαθαρίσουμε αρχικά ότι όσα εξήγγειλε για μια ακόμη φορά ο Υπουργός Παιδείας για το σύστημα εισαγωγής περιγράφουν ένα Λύκειο ακόμα πιο προσδεδεμένο στην εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση, πιο ταξικό και απογυμνωμένο από γενικότερη μόρφωση.
Η πρόταση του υπουργείου παιδείας για τη Γ Λυκείου, αντιστοιχίζεται στις κατευθύνσεις των συνολικότερων αντιδραστικών αλλαγών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που ξεκίνησαν με το νόμο Γαβρόγλου και θα ολοκληρωθούν το Σεπτέμβριο του 2019, με την αλλαγή του χάρτη των σχολών και τη δημιουργία σχολών, τμημάτων, προγραμμάτων και πτυχίων πολλών ταχυτήτων.
Και θέλουμε στο σημείο αυτό να κάνουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις:
1η Παρατήρηση
Ο Υπουργός Παιδείας, στην «υποσχετική» με την οποία συνόδευσε την εξαγγελία του νέου συστήματος εισαγωγής, έγραψε ότι το νέο Λύκειο και το σύστημα πρόσβασης 1. Δεν θα ακυρώνει παιδαγωγικά την Γ ́ Λυκείου και σε μεγάλο βαθμό και την Β ́ Λυκείου, 2. Δεν θα υποβαθμίζει το απολυτήριο Λυκείου σε «έγγραφο άνευ αξίας», 3. Δεν θα κοστίζει πανάκριβα στις οικογένειες και 4. Δεν θα οδηγεί τη μεγάλη πλειοψηφία των υποψηφίων σε κλάδους που δεν επιθυμούν να σπουδάσουν.
Για άλλη μια φορά στο πολυπαιγμένο εκπαιδευτικό δραματολόγιο, βρήκαν αγκυροβόλιο «υποσχετικές – καρμπόν» για «αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών», «πτυχίο με αξία», για περιορισμό ή και εξαφάνιση «της φροντιστηριακής εκπαίδευσης που εξανεμίζει τα οικονομικά της ελληνικής οικογένειας». Επειδή τα γραπτά μένουν δεν έχει κανείς παρά να διαβάσει τις διακηρύξεις των μεταρρυθμίσεων στο Λύκειο και στο σύστημα πρόσβασης από τη μεταπολίτευση και μετά. Πράγματι από τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 μέχρι σήμερα ένα «φάντασμα» πλανιέται πάνω από την Ελληνική εκπαίδευση: το «εξεταστικό» ή με άλλα λόγια ο τρόπος και οι όροι πρόσβασης των νέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πρόκειται για την πιο «ταραγμένη ζώνη» του σχολείου και αν κανείς τινάξει το εκπαιδευτικό «σώμα» των μεταρρυθμιστικών «επεισοδίων» των τελευταίων 40 χρόνων θα διαπιστώσει ότι όλα όσα προβλήθηκαν από τη μεριά των εκάστοτε ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας ως πρωτότυπα και μαγικά ελιξίρια για την ανανέωση του ελληνικού σχολείου αναφέρονταν στο εξεταστικό σύστημα.
Όλοι οι ισχυρισμοί αποδείχθηκαν ολωσδιόλου αβάσιμοι. Είναι φανερό σήμερα ότι όλες οι αλλαγές αποτελούσαν έναν παραπλανητικό επίδεσμο στο ρημαγμένο σώμα της Λυκειακής εκπαίδευσης. Ουσιαστικά έμεινε άθικτος ο εξεταστικοκεντρικός προσανατολισμός του Λυκείου και οι εξετάσεις στην Γ΄ Λυκείου μετατράπηκαν σε κορυφαία πράξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας με αποτέλεσμα όλα μέσα στο Λύκειο, από την Α΄ τάξη μέχρι την Γ΄ να κινούνται γύρω από αυτές. Είναι φανερό ότι οι εξετάσεις παρακυβέρνησης του Λυκείου παραμένουν και μαζί τους και τα παρεπόμενά τους : η εκπαίδευση της αμάθειας, τα φροντιστήρια και η οικονομική εξουθένωση των πιο αδύναμων νοικοκυριών. Και μαζί η μαζική ανεργία των τίτλων σπουδών και των κομιστών τους μιας και γι αυτήν δεν φταίνε, καθόλου οι σπουδές. Παράλληλα εφόσον στόχος δεν είναι να μάθει ο μαθητής αλλά να ξεπεράσει τους άλλους ούτε ο ελεύθερος χρόνος του αυξάνεται ούτε το φροντιστήριο ελαττώνεται. Κάνει μικρότερη προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς αγώνες ο δεκαθλητής από το δρομέα των 100 μέτρων;
2η Παρατήρηση
Η ύλη πολλών μαθημάτων είναι μεγαλύτερη και από αυτή των δεσμών ή από αυτήν του συστήματος του Αρσένη. Ο υπουργός προκλητικά δηλώνει «σε κάποια μαθήματα τριπλασιάζουμε τις ώρες διδασκαλίας αλλά δεν αυξήσαμε και την ύλη κατά 300%». Πέρα από τις αναλήθειες της δήλωσης σχετικά με συγκεκριμένα μαθήματα, όπως στα μαθηματικά που στη νέα ύλη ενσωματώθηκε και η ύλη των μαθηματικών γενικής παιδείας και άλλο ένα κεφάλαιο, οι ώρες από 7 γίνονται 6, η αύξηση της ύλης μας οδηγεί σε ορισμένες διαπιστώσεις. Κοντολογίς, η αντικατάσταση ή η αναμόρφωση μαθημάτων γίνεται περισσότερο με εξεταστικά κριτήρια ή διαχείρισης εκπαιδευτικού δυναμικού και λιγότερο παίρνοντας υπόψη τη μορφωτική διάσταση.
3η Παρατήρηση
Είναι σαφές ότι αν μέχρι σήμερα το Λύκειο κατηγορούνταν ως άτυπος προθάλαμος των Πανεπιστημίων, αν χτυπιόταν από την φροντιστηριακή προσφυγιά των μαθητών του, στο νέο Λύκειο και στο νέο σύστημα εισαγωγής τα παραπάνω χαρακτηριστικά θα είναι ενσωματωμένα στο DNA τους. Την ίδια ώρα η Γ ΄τάξη του Λυκείου θα σπάσει σε τρεις ομάδες μαθητών, σε αυτούς που θα διεκδικούν τις σχολές υψηλής ζήτησης (Ιατρικές, Πολυτεχνεία, Νομικές κλπ), σε αυτούς που θα αναζητούν ένα καταφύγιο σχολών χαμηλής ζήτησης, τις ίδιες ακριβώς στις οποίες εισάγονται σήμερα με 3,4,5 ή 7.000 μόρια και συνήθως εγκαταλείπονται (καθώς αποτελούν, συνήθως, στρέγαστρα ταξικής διαφοροποίησης ή ανάγκης) και σε μια Τρίτη ομάδα που θα εξαντλεί την «δυναμική» τους μέχρι την απόκτηση του απολυτηρίου.
Είναι σαφές ότι πλέον η απόκτηση του Απολυτηρίου θα είναι μια σαφώς δύσκολη διαδικασία, καθώς τα θέματα και η βαθμολόγηση θα γίνεται όχι από τους καθηγητές του σχολείου τους που γνωρίζουν το επίπεδο της τάξης αλλά από καθηγητές Ομάδας Σχολείων. Ουσιαστικά όσοι επιλέξουν να τελειώσουν το Λύκειο ή να κατευθυνθούν στις λεγόμενες σχολές χαμηλής ζήτησης θα πρέπει να πάρουν μέρος σε απολυτήριες εξετάσεις με τα χαρακτηριστικά των Πανελλαδικών εξετάσεων. «Άλογα κούρσας» και «ουραγοί», ταξικά οριοθετημένοι, θα νομιμοποιούν με την επιλογή τους που θα μοιάζει ελεύθερη, το νέο αριστοκρατικό Λύκειο που ετοιμάζεται. Το νέο αριστοκρατικό Λύκειο για λιγότερους καθώς οι μηχανισμοί αναχαίτισης με τη μορφή του προγράμματος Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού θα κατευθύνουν από νωρίς.
4η Παρατήρηση
Είναι σαφές, παρόλο που το Υπουργείο Παιδείας μιλάει για το παρακάτω θέμα σαν το Μαντείο των Δελφών. Οι αλλαγές που ανακοινώθηκαν δεν αφορούν την Γ΄ τάξη Λυκείου, τελεία και παύλα. Αφορούν το μαθητή από τα πρώτα τρυφερά χρόνια του Γυμνασίου. Γι αυτό το λόγο, η νέα Γ ́ Λυκείου και το σύστημα εισαγωγής αποτελούν μέρος ενός συνολικότερου σχεδίου και οι νέες ρυθμίσεις βαθμιαία θα επεκταθούν μέχρι και την Α’ Γυμνασίου, ενώ συνδέονται τόσο με τις εξελίξεις στα Επαγγελματικά Λύκεια όσο και με τη λειτουργία των Διετών Προγραμμάτων Σπουδών στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Το Υπουργείο Παιδείας δεν κρύβει πως οι αλλαγές αποτελούν κομμάτι των γενικότερων αλλαγών, τόσο στην Ανώτατη Εκπαίδευση, όσο και στην Τεχνικοεπαγγελματική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, όπου σταθερός στόχος παραμένει η μαζικοποίησή της, υπηρετώντας την ίδια στρατηγική, της δημιουργίας φτηνού εργατικού δυναμικού για τις ανάγκες της καπιταλιστικής ανάκαμψης. «Δεν πρόκειται να γίνει κατανοητό το σύνολο του σχεδίου, εάν δεν τοποθετηθεί μέσα σε ένα πλέγμα μιας συνολικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Και η μεταρρύθμιση αυτή έχει σχέση και με τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και όπως θα δούμε και με την επιμόρφωση των καθηγητών», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Παιδείας.
5η Παρατήρηση
Ο χωρισμός των πανεπιστημιακών τμημάτων σε χαμηλής και υψηλής ζήτησης, όχι μόνο αντίκειται σε όποια μορφωτική διάσταση αλλά γίνεται με αγοραίους όρους προσφοράς και ζήτησης. Δεν θα είναι εκ των προτέρων γνωστός αφού θα διαμορφώνεται με βάση τον αριθμό των θέσεων που θα δηλώνουν τα Πανεπιστημιακά Τμήματα και τις προτιμήσεις των μαθητών στο μηχανογραφικό των δέκα επιλογών στο τέλος της Β Λυκείου. Τμήματα και επιστημονικά αντικείμενα που δεν παίζουν στην αγορά, που δεν θα μπορούν να «προσελκύσουν» εισακτέους θα έχουν ορατό το ενδεχόμενο της κατάργησης τους.
6η Παρατήρηση
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών μέσα σε αυτό το τοπίο θα επιδεινωθεί και στο διδακτικό και στο εργασιακό επίπεδο. Στην υπάρχουσα εργασιακή υποβάθμιση θα προστεθεί και η εργασιακή ομηρία με τη μείωση ωρών και αντικειμένων. Επιπλέον η απόσπαση της Γ τάξης από το Λύκειο και τη γενική παιδεία και η πλήρης διαφοροποίηση του Γενικού Λυκείου από τα ΕΠΑΛ, διαμορφώνει τη βάση και για την κατηγοριοποίηση των εκπαιδευτικών.