Νομάδες, περιπλάνηση και ανεστιότητα

Τάσος Τσακίρογλου

Είμαστε τελικά όλοι νομάδες; Με μια έννοια, ναι! Νομάδες στον χρόνο. Διανύουμε όποια «απόσταση» μας αναλογεί στον χρόνο και... φεύγουμε.

«Η χώρα των νομάδων» (Nomadland), η ταινία της Κλοέ Ζάο, περιγράφει κάποιους άλλους νομάδες. Οχι στον χρόνο, αλλά στον χώρο. Εκείνους που η αποβιομηχάνιση ολόκληρων περιοχών των ΗΠΑ μετέτρεψε σε σύντομο χρονικό διάστημα σε ανέστιους εξ ανάγκης. Εργοστάσια που στο μέλλον θα είναι

μουσεία της βιομηχανικής αρχαιολογίας, πόλεις-φαντάσματα και άνθρωποι της εργασιακής περιπλάνησης με μοναδική αποσκευή ένα βανάκι και όσα πράγματα χωράνε μέσα σ’ αυτό.

Μέσα στην καρδιά της κρίσης που άρχισε από τα στεγαστικά δάνεια, χιλιάδες άνθρωποι πετάχτηκαν στον δρόμο και ξεκίνησαν μια πορεία στο άγνωστο και στην αβεβαιότητα. Στην ταινία το σκληρό και «εξωγήινο» τοπίο της ερήμου, γεμάτο πέτρα και ήλιο, έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη τρυφερότητα και αλληλεγγύη που δείχνουν μεταξύ τους οι «νομάδες». Καθένας και μια ιστορία πόνου, πένθους και, κυρίως, απώλειας: απώλειας ανθρώπων, περιουσιών και σχέσεων. Οι κοινότητές τους βρίσκονται σε απόλυτη αντίστιξη με τον κόσμο των μεγαλουπόλεων, του χρηματιστηρίου, των επενδύσεων, του real estate και, τελικά, της μέγιστης υποκρισίας.

Η «νομαδική» είναι μια «γυμνή ζωή» με μόνη ενδυμασία τα απολύτως απαραίτητα: συναισθήματα, μνήμες, σκέψεις και φόβους. Οπως τραγουδούσε κάποτε η Τζάνις Τζόπλιν, «Freedom's just another word for nothin' left to lose»: «Η ελευθερία δεν είναι παρά ένα συνώνυμο του να μη σου έχει μείνει πια τίποτα να χάσεις». Οταν πλέον βρίσκεσαι μόνος με τον εαυτό σου, τα βάρη, τις χαρές και τις αμαρτίες σου. Νομάδες στον χώρο ή στον χρόνο και πάντα ευάλωτοι ως άνθρωποι.