Πώς το γράμμα «Ζ» έγινε σύμβολο του πολέμου στην Ουκρανία

Οι θεωρίες για το τι ακριβώς σημαίνει το «Ζ» στα ρωσικά στρατιωτικά οχήματα και η διάδοση του ως σύμβολο υποστήριξης στην εισβολή

Όταν στις 19 Φεβρουαρίου 2022 ρωσικά τανκ συγκεντρώθηκαν μαζικά στα σύνορα με την Ουκρανία στρατιωτικοί αναλυτές εντόπισαν για πρώτη φορά το... μυστήριο γράμμα «Ζ». Κάθε όχημα του ρωσικού στρατού ήταν «μαρκαρισμένο» με το «Ζ» και μάλιστα ήταν φανερό πως το είχαν γράψει με το χέρι. Αυτό οδήγησε σε διάφορες εικασίες για το τι ακριβώς σημαίνει και γιατί μπήκε στα στρατιωτικά οχήματα.

Αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη εντύπωση είναι ότι το γράμμα «Ζ» δεν υπάρχει στο κυριλλικό αλφάβητο το οποίο χρησιμοποιεί η Ρωσία.

Όταν μάλιστα ξεκίνησε η εισβολή στην Ουκρανία παρατηρητές εντόπισαν οχήματα και με άλλα γράμματα όμως το «Ο», το «Χ» και το «V».

Αναφορικά με το «Ζ», που είναι και το γράμμα που παρατηρείται πιο συχνά στα οχήματα» η πιο δημοφιλής θεωρία αναφέρει ότι προέρχεται από τη λέξη «ζαπάντ» (Запад στα κυριλλικά) που σημαίνει δύση.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τα γράμματα χρησιμοποιούνται για να αποφεύγονται τα φιλικά πυρά και δεν έχουν κάποια σημασία. Αναλυτές που βρίσκονται κοντά στο Κρεμλίνο τονίζουν ότι το «Ζ» έχει μπει λόγω του ονόματος του Ουκρανού προέδρου (Ζελένσκι) και το «V» από το μικρό όνομα του Πούτιν.

Το ρωσικό υπουργείο άμυνας πάντως πόσταρε στο επίσημο προφίλ του στο Instagram ότι το «Ζ» αναφέρεται στη φράση Za pobedu (για τη νίκη) και το «V» συμβολίζει τη «δύναμη της αλήθειας». Ακόμα και αυτή η εξήγηση αμφισβητείται ως μέρος της προπαγάνδας.  

Σύμβολο υποστήριξης

Πάντως το «Ζ» έχει γίνει ήδη ένα σύμβολο της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανίας. Ήδη το Russia Today πουλάει μπλουζάκια, φούτερ και καπέλα με το «Ζ» τονίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο ο λαός μπορεί να δείξει την υποστήριξη του στα ρωσικά στρατεύματα. Οι αρχές σε όλη τη Ρωσία οργανώνουν φωτογραφίσεις με θέμα το «Ζ».

Το γράμμα έχει γίνει τεράστιο γραφίτι σε σοβιετικά κτίρια ενώ σε πολλά σχολεία της χώρας τα παιδιά σχηματίζουν το «Ζ» και οι φωτογραφίες ανεβαίνουν στις ιστοσελίδες που ελέγχει το κράτος. Μεγάλη εντύπωση προκάλεσε μάλιστα μια φωτογραφία από το Καζάν όπου παιδιά που πάσχουν από καρκίνο τελευταίου σταδίου στέκονται και σχηματίζουν το γράμμα (φωτο). Στους δρόμους της Μόσχας συχνά πλέον παρατηρεί κανείς αυτοκίνητα με το «Ζ» βαμμένο πάνω τους.

Ως σύμβολο της εισβολής το «Ζ» έχει ξεπεράσει πλέον τα σύνορα της Ρωσίας. Στη Σερβία χιλιάδες άτομα διαδήλωσαν υπέρ της Ρωσίας και κρατούσαν πανό με το γράμμα ή το είχαν σχεδιάσει στα ρούχα τους. Ο Ρώσος γυμναστής Ιβάν Κούλιακ προκάλεσε παγκόσμιες αντιδράσεις όταν στη Ντόχα ανέβηκε στο βάθρο, για να παραλάβει ένα μετάλλιο, φορώντας το «Ζ». Δίπλα του στεκόταν ένας Ουκρανός αθλητής.

Γενικότερα πάντως η Ρωσία έχει προϊστορία προώθησης συμβόλων υποστήριξης στον στρατό. Το 2014, όταν έγινε η προσάρτηση της Κριμαίας και ξεκίνησε ο πόλεμος στον Ντονμπάς, χρησιμοποιήθηκε ευρέως μια κορδέλα με πορτοκαλί και μαύρο χρώμα. Έτσι ο κόσμος έδειχνε την υποστήριξη του στην κυβέρνηση και τον στρατό. 

Πάντως το «Ζ» έχει χρησιμοποιηθεί και από εκείνους που διαφωνούν με την εισβολή. Σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε ρωσικές πόλεις κάποιοι κρατούσαν πλακάτ με τη λέξη «Zachem» (για ποιο λόγο). Κάποιοι άλλοι βέβαια το έχουν χρησιμοποιήσει ως σύμβολο εκφοβισμού. Μέλη της κολεκτίβας Pussy Riot αλλά και μέλη της αντιπολεμικής οργάνωσης Memorial βρήκαν ένα «Ζ» σχεδιασμένο στις πόρτες των σπιτιών τους.

Είναι πλέον δεδομένο ότι το γράμμα έγινε το σύμβολο της εισβολής και ο καθένας το μεταφράζει ανάλογα με το πώς αντιμετωπίζει τα γεγονότα στην Ουκρανία.