Πότε ο θυμός γίνεται τοξικός και πώς η σωστή χρήση του μπορεί να μας κάνει καλό;

Αλήθεια, ποιος είναι ένας καλός τρόπος να εκφράζουμε το θυμό μας;

Ο θυμός, αν τον αξιοποιήσουμε σωστά, μπορεί να έχει δύο όψεις. Οι ψυχοθεραπευτές Dr. Phil Stutz και Barry Michels με έδρα το Λος Άντζελες, θεωρούν ότι ο θυμός είναι απαραίτητος για την ανάπτυξή μας, ακόμα και για την ικανότητά μας να αγαπάμε: «Ο θυμός είναι σαν ένα καύσιμο που σας ωθεί σε διάφορα στάδια της ζωής σας», λέει ο Stutz. Από την άλλη πλευρά, οι δυο τους διαπιστώνουν συχνά ότι ο θυμός στους πελάτες τους είναι ένας τρόπος να συγκαλύψουν την ευαλωτότητα, και ενώ δεν είναι λάθος να νιώθουμε θυμό, συχνά τον εκφράζουμε (παρορμητικά) με δυσλειτουργικούς τρόπους που δεν εξυπηρετούν κανέναν.

Παρακάτω, μοιράζονται έναν οδηγό για την εσωτερική επεξεργασία του θυμού που μπορεί να σε βοηθήσει να διοχετεύσεις το συναίσθημα αυτό πιο παραγωγικά, καθώς και συμβουλές για τη συνεργασία με οποιονδήποτε στη ζωή σου που μπορεί να έχει τα δικά του προβλήματα θυμού.

Υπάρχει καλός ή υγιής θυμός;

Υπάρχουν καταστάσεις όπου ο θυμός είναι σίγουρα υγιής. Στην πραγματικότητα, η έλλειψη θυμού θα ήταν ανθυγιεινή. Ο υγιής θυμός είναι μια φυσική αντίδραση στην αδικία, είτε αυτή στρέφεται εναντίον μας είτε εναντίον κάποιου άλλου. Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να θυμώσουν είναι υποταγμένοι στην εξουσία. Επιτρέπουν στον εαυτό τους να τους εκμεταλλεύονται και παρακολουθούν παθητικά την εκμετάλλευση των άλλων.

Ο καθένας από εμάς περνάει από τη διαδικασία της «εξατομίκευσης», όπου δηλώνει ότι είναι ένα ξεχωριστό, ελεύθερο άτομο με τη δική του ανεξάρτητη άποψη για τη ζωή. Μπορείς να το παρατηρήσεις εύκολα αυτό σε ένα δίχρονο παιδί που χρησιμοποιεί τον θυμό του για να διαχωρίσει τον εαυτό του από τους γονείς του. Πριν από αυτή την ηλικία, το παιδί δεν έχει σαφή αίσθηση ότι υπάρχει ξεχωριστά από το περιβάλλον του και τους ανθρώπους σε αυτό. Έτσι, ο θυμός είναι υγιής και απαραίτητος στη διαδικασία της εξατομίκευσης.

Ο θυμός είναι σαν ένα καύσιμο που μας ωθεί προς τα εμπρός μέσα από τα διάφορα στάδια της ζωής. Και στη σύγχρονη κοινωνία μας -όπου τόσα πολλά παιδιά δεν αποχωρίζονται από την οικογένειά τους μέχρι τα 20 τους ή ακόμη και τα 30 τους- μπορεί να εμφανιστεί ξανά ως η δύναμη που σου επιτρέπει να κάνεις την τελική ρήξη.

Ο φιλόσοφος Ρούντολφ Στάινερ είπε ότι, ανεξάρτητα από την ηλικία, το να γίνεις αυτόνομο άτομο έχει τρία βήματα: Το πρώτο βήμα είναι η οργή. Το δεύτερο βήμα είναι η ικανότητα να ελέγχεις και να απορρίπτεις πλήρως την οργή σου. Το τρίτο και υψηλότερο βήμα είναι η ικανότητα να αγαπάς. Δεν μπορείς να αγαπάς πλήρως μέχρι να περάσεις από τα δύο πρώτα βήματα. Η αγάπη είναι αδύναμη μέχρι να χρησιμοποιήσεις τον θυμό για να αποχωριστείς το πρόσωπο που αγαπάς.

Πότε ο θυμός γίνεται τοξικός;

Ο θυμός είναι ανθυγιεινός όταν χρησιμοποιείται ως άμυνα απέναντι στην ευαλωτότητα. Η τρωτότητα είναι μια καθολική ανθρώπινη κατάσταση- εκδηλώνεται ως άγχος, που πυροδοτείται από την αίσθηση ότι είμαστε μόνοι σε ένα σύμπαν που μπορεί να μας βλάψει ανά πάσα στιγμή. Ή, μπορεί να εκδηλωθεί ως πληγωμένα συναισθήματα: Η εμπειρία της έλλειψης υπεράσπισης σε ένα σύμπαν που αρνείται να μου δώσει τον σεβασμό ή την επιβεβαίωση που μου αξίζει.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτά τα ωμά συναισθήματα είναι ταπεινωτικά. Προτιμούμε να θυμώσουμε παρά να παραδεχτούμε τα βαθιά συναισθήματα ευαλωτότητας που νιώθουμε.

Το να θυμώνεις είναι το ίδιο πράγμα με το να ξεσπάς;

Είναι πολύ σημαντικό να διακρίνουμε τον θυμό ως συναίσθημα που νιώθεις μέσα σου, σε σχέση με αυτό που εκφράζεις και τον τρόπο που το εκφράζεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπερδεύουν τη διάκριση μεταξύ αυτών των δύο, και όταν νιώθουν θυμό, απλά τον εκφράζουν με κάποιον τρόπο, αυτόματα. Αλλά ο πολύς θυμός πρέπει να δουλευτεί πραγματικά μέσα μας.

Η θέση μας είναι ότι οτιδήποτε και όλα μπορούν να αποτελέσουν μια δημιουργική πράξη, αλλά πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα κατάλληλα «εργαλεία». Το να προσπαθείς να ελέγξεις το θυμό σου σφίγγοντας τα δόντια σου ή συγκρατώντας τον, γίνεται συνήθεια που μπορεί να σε αρρωστήσει με την πάροδο του χρόνου και είναι σπατάλη του θυμού.

Ποιος είναι ένας καλός τρόπος να εκφράζουμε το θυμό μας;

Υπάρχουν τρία πράγματα που πρέπει να εγκαταλείψουμε πριν εκφράσουμε τον θυμό μας. Πρώτον, πρέπει να παραδεχτούμε στον εαυτό μας, ότι εξακολουθούμε να είμαστε ευάλωτοι, ότι εξακολουθούμε να πληγωνόμαστε και ότι μπορεί να μας συμβούν άσχημα πράγματα.

Το δεύτερο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν εκφράζουμε τον θυμό μας για να λάβουμε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, όπως μια συγγνώμη ή μια παραδοχή. Η επιθυμία μας είναι στο άλλο άτομο να ανάψει ένα «λαμπάκι» και ξαφνικά να πει: «Ω, Θεέ μου! Έχεις απόλυτο δίκιο!». Αυτό είναι μη ρεαλιστικό.

Το τρίτο πράγμα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι η ιδέα ότι έχουμε το μονοπώλιο της αλήθειας. Όταν θυμώνω, αισθάνομαι αυτοδικαιωμένος. Αισθάνομαι ότι ξέρω, με βεβαιότητα, πώς είναι τα πράγματα ή πώς θα έπρεπε να είναι. Και έτσι αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να πω στον εαυτό μου: «Ξέρεις κάτι; Αισθάνομαι ότι έχω δίκιο, αλλά θα μπορούσα πολύ εύκολα να κάνω λάθος».

Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το θυμό πιο παραγωγικά; Ποιο εργαλείο είναι χρήσιμο αν ο θυμός υπονομεύει τη ζωή μας;

Ο παρορμητικός θυμός μας υπονομεύει επειδή δεν έχουμε κανέναν έλεγχο πάνω του. Με τον παρορμητισμό δεν έχουμε καν χρόνο να σκεφτούμε. Καλύτερα να παίρνουμε πρώτα μερικά δευτερόλεπτα και μετά να ενεργούμε. Όλοι έχουμε ένα «Μέρος Χ» μέσα μας. Το Μέρος Χ είναι ένα μέρος του εαυτού μας -μια εσωτερική δύναμη- που δρα ενάντια στην εξέλιξή μας. Δεν θέλει τίποτα περισσότερο από το να μας εμποδίσει να φτάσουμε στο δυναμικό μας. Όλοι γεννιόμαστε με αυτό, όλοι το έχουμε. Το Μέρος Χ λατρεύει τον θυμό. Μας κάνει να εστιάζουμε στο πρόσωπο ή την κατάσταση που μας πυροδοτεί, ενώ ο πραγματικός εχθρός είναι το Μέρος Χ που φέρνει τον θυμό και την αγανάκτηση στο παρασκήνιο. Ενώ εσύ εστιάζεις στην εκδίκηση, στην ανταπόδοση ή ακόμα και στο να πάρεις απλώς μια συγγνώμη, η ζωή συνεχίζεται χωρίς εσένα. Παραμένεις κολλημένη και μη δημιουργική.

Αν αφήσεις αυτές τις επιθυμίες να υποχωρήσουν σε σημασία, θα δεις τον πραγματικό ένοχο: Το μέρος Χ. Από αυτή την άποψη, το Χ είναι ένας «πράκτορας» του κακού, ας πούμε. Σε κάνει να αισθάνεσαι πολύ πιο σημαντική από ό,τι είσαι και να διεκδικείς την ανωτερότητά σου μέσω της οργής. Αυτό κάνει τα πάντα χειρότερα και καταστρέφει την ελευθερία σου.

Πώς αντιμετωπίζουμε κάποιον στη ζωή μας που έχει άλυτο θυμό;

Αν μένεις κοντά σε ένα «θυμωμένο άτομο», το πρώτο βήμα είναι να είσαι ανοιχτή στο γεγονός ότι υπάρχει ένα όφελος για εσένα που δεν έχει καμία σχέση με το άλλο άτομο. Η πρώτη μάχη είναι μέσα σου. Το να μετατοπιστείς από το «Αυτό το άτομο είναι πρόβλημα και πρέπει να το κάνω να αλλάξει» στο «Τι μπορώ να κερδίσω από αυτό;» είναι πολύ χρήσιμο. Αν βρίσκεσαι επανειλημμένα κοντά σε κάποιον που είναι θυμωμένος, ο μόνος τρόπος για να έχεις την αντοχή και το κουράγιο να το αντιμετωπίσεις σωστά είναι να σκεφτείς ότι υπάρχει μια ανταμοιβή για εσένα.

Οι άνθρωποι που είναι χρόνια θυμωμένοι ζουν σε ένα παράλληλο σύμπαν. Δεν έχει σημασία τι κάνουν - οδηγούν ένα αυτοκίνητο, στέκονται στην ουρά, τρώνε σε ένα εστιατόριο - ψάχνουν για ανθρώπους που θα τους προκαλέσουν. Έχουν καταλήξει να βασίζονται στον θυμό ως έναν τρόπο να αισθάνονται ζωντανοί και ενθουσιασμένοι.

Το να υποστείς θυμό είναι μια αποπροσανατολιστική εμπειρία- σε κάνει να εστιάζεις υπερβολικά στο πρόσωπο που είναι θυμωμένο. Χάνεις την επίγνωση του εαυτού σου. Για να ανακτήσεις αυτή την επίγνωση, πρέπει να βρεις υψηλότερο νόημα στην αλληλεπίδρασή σου με το άλλο άτομο.