Γκρούβαλοι

 

Συντάκτης: 

Ευάγγελος Αυδίκος *

Μέσιασε το καλοκαίρι. Τ’ Αη Λιος γυρίζει ο καιρός αλλιώς, λέγανε οι παλιοί. Διασωζόταν σ’ αυτή την αντίληψη η πεποίθηση πως η αλλαγή υπάρχει εν σπέρματι μέσα στην απογείωση μιας εποχής. Πρόκειται για έναν τρόπο σκέψης που παραγνωρίζεται. Οι περισσότεροι διαβάζουν τις κοινωνικές συμβάσεις με όρους της σύγχρονης εποχής, που στροβιλίζεται από μια ορατή ταχύτητα των εξελίξεων.
Μέσιασε το καλοκαίρι. Ομως, βρίσκεται στην κορύφωσή της η περίοδος των διακοπών. Συνοδεύεται από την αποβίβαση των σύγχρονων μυρίων στα νησιά και τα παράλια ανά την Ελλάδα. Που ενσαρκώνουν τις ελπίδες των αξιωματούχων της αγοράς. Ολοι ομνύουν στη δύναμη και την προσδοκία των οβολών εξ Εσπερίας και Ανατολής. Αλλά και από τις πυρακτωμένες πόλεις της ελληνίδος ενδοχώρας.

Η προσδοκία, ωστόσο, του περιηγητικού χρυσίου μπορεί να αμβλύνει τη διάθεση των Αρχών, των τοπικών προπάντων, να ασκήσουν αυστηρό έλεγχο στην αδειοδότηση κτιρίων επικίνδυνων για την ασφάλεια των περιηγητών. Στην προστασία του περιβάλλοντος από μολύνσεις. Στον σεβασμό της αισθητικής του τοπίου.
Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που τα χρυσία δεν έκαμψαν συνειδήσεις. Ή δεν ανάγκασαν τους αντιδρώντες να σιωπήσουν. Για να μη γίνουν ο τρελός του χωριού. Για να μη στιγματιστούν ως εχθροί της τοπικής οικονομίας.
Αντέδρασαν, όμως, οι Ικαριώτες. Στο επίπεδο της ονοματολογίας. Ονόμασαν γκρούβαλους όσους επισκέφτηκαν ως εισβολείς το νησί τους προκαλώντας τριγμούς στον τρόπο ζωής τους. Που δεν σεβάστηκαν το περιβάλλον. Τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Κάθε χρόνο ζουν με την προσμονή της αποχώρησης των γκρούβαλων. Για να επιστρέψουν στους δικούς τους ρυθμούς. Τους χειμωνιάτικους.
Δεν έχουν άδικο οι Ικαριώτες. Οι καταναλωτές του χρόνου της επαγγελματικής διακοπής, αλλοδαποί και ημεδαποί, χρησιμοποιούν τους τουριστικούς προορισμούς ως γεωγραφικούς και πολιτισμικούς σκουπιδοτενεκέδες. Εκδηλώθηκε αυτή η συμπεριφορά τελευταία στον Λαγανά. Παλιότερα στην Κρήτη και τη Ρόδο.
Ωστόσο, θα ήταν άτοπο αν ρίχναμε όλο το ανάθεμα στους φερτούς. Ο γκρουβαλισμός ως πολιτισμική συμπεριφορά διαμορφώθηκε στη μεταπολιτευτική περίοδο. Με ανοχή στην παρανομία χάριν του τόπου. Με χορηγίες από το πολύπαθο υπουργείο Πολιτισμού προς φίλα προσκείμενους στον υπουργό και το κόμμα διοργανωτές «πολιτιστικών» εκδηλώσεων.
Μια ξεχωριστή μορφή γκρουβαλισμού είναι τα πανηγύρια. Που κακοπάθησαν. Από τους εντόπιους γκρούβαλους επιχειρηματίες. Που έχουν μεταμορφώσει τα πανηγύρια του καλοκαιριού σε τόπο για προσπόριση συμπληρωματικού και μαζεμένου εισοδήματος. Αδιαφορώντας για την κακοφωνία των αοιδών.
Για τον στριγκό ήχο των ηχητικών συστημάτων. Για τα νεοδημοτικά τραγούδια που κακοποιούν την αισθητική και τα αισθήματα. Για τους πανηγυριστές που μεταφέρουν την αλαζονεία του αστικού εαυτού τους. Για την έλλειψη μέτρου. Εκάς οι γκρούβαλοι.
* καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας