Ο πρόεδρος «Πέπε» και τα χρυσάνθεμα

Συντάκτης: 

Τάσος Τσακίρογλου

Το μοναδικό ιδιοκτησιακό αντικείμενο του τέως προέδρου της Ουρουγουάης, Χοσέ Μουχίκα ένας «σκαραβαίος» VW, αξίας 1.400 ευρώ

 

  Εβλεπα προ ημερών στη δημόσια τηλεόραση ένα παλιότερο ντοκιμαντέρ, γερμανικής παραγωγής, για τη ζωή του τέως προέδρου της Ουρουγουάης, Χοσέ Μουχίκα (2010-2015), του ηγέτη που χαϊδευτικά ο λαός αποκαλεί «Πέπε». Αυτοβιογραφούμενος μπροστά στην κάμερα, ξεδιπλώνει ένα πρότυπο ηγέτη αντισυμβατικό, απλό, καθημερινό και προσιτό σε όλους.
Ο πρώην αντάρτης των Τουπαμάρος, ο οποίος φυλακίστηκε από τη χούντα της χώρας του για δεκατρία χρόνια, μιλά για την ανάγκη απλότητας, για τον
καταστροφικό καταναλωτισμό, την ανάγκη προστασίας της φύσης, την αυτοδιαχείριση, την παγκοσμιοποίηση και τους φτωχούς ανθρώπους, οι οποίοι για τον ίδιο αποτελούν το μέτρο των πάντων.
«Εγώ δεν νιώθω φτωχός. Φτωχός είναι όποιος αγωνίζεται να διατηρήσει ένα πολυτελές επίπεδο ζωής, επιθυμώντας όλο και περισσότερα υλικά αγαθά», λέει στους Γερμανούς δημοσιογράφους, δείχνοντάς τους το μοναδικό ιδιοκτησιακό του αντικείμενο: έναν «σκαραβαίο» VW, αξίας 1.400 ευρώ.
Ζει σ’ ένα αγροτόσπιτο, καλλιεργώντας χρυσάνθεμα, κάτι που συνέχισε να κάνει και κατά τη διάρκεια της θητείας του. Ο ίδιος και η γυναίκα του, επίσης πρώην αντάρτισσα των Τουπαμάρος, Λουσία Τοπολάνσκι, έδιναν το 90% του μισθού τους για τους φτωχούς και για προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας.
«Η ηθική έχει ανάγκη από έναν άλλο τόπο για να ριζώσει και ν’ ανθίσει. Αυτός ο τόπος είναι κάτω και αριστερά, εκεί όπου γεννήθηκε ένας άλλος τρόπος να κάνεις πολιτική. Εκεί όπου ο λόγος είναι συνυφασμένος με τη ζωή. Εκεί όπου η ζωή είναι ένα γεγονός καθοριστικό και καθημερινό. Αυτή είναι η άλλη πολιτική». Μ’ αυτά τα λόγια περιγράφει ο Ουρουγουανός διανοούμενος Ραούλ Ζιμπέκι την ιδιαιτερότητα της πολιτικής στη Λατινική Αμερική και την εμπειρία από τις λεγόμενες «προοδευτικές κυβερνήσεις» σε μια σειρά χώρες.
Ο πρόεδρος «Πέπε» λέει ότι ο λαός δεν είναι πηλός για να τον πλάσεις, ότι η αλλαγή θέλει τον χρόνο της και ότι δεν μπορείς να εκβιάσεις την ιστορία, γιατί, εάν το κάνεις, θα καταλήξεις εκεί όπου οδηγήθηκαν διάφορες απόπειρες για τον σοσιαλισμό στον εικοστό αιώνα: στη βία, στην καταστολή και σε κοινωνίες διοικητικής ρύθμισης και γραφειοκρατίας. Η ματιά του είναι στραμμένη στη νέα γενιά. Ανησυχεί για την επίδραση της τεχνολογίας, αντιλαμβάνεται τους κινδύνους ενσωμάτωσης σ’ ένα σύστημα που γοητεύει και διαφθείρει βαθιά.
Κατά την επίσημη επίσκεψή του στο Βερολίνο τον μεταφέρει μια λιμουζίνα. Στη συνάντησή του με τη Μέρκελ τής λέει ότι δεν έχει ξαναμπεί σε τόσο μεγάλο αυτοκίνητο και ότι ο ίδιος οδηγεί ένα «Beetle». Στο επίσημο δείπνο απευθύνεται στους Γερμανούς λέγοντας ότι ήρθε να «πουλήσει» την Ουρουγουάη, γιατί χωρίς επενδύσεις η χώρα δεν μπορεί να επιβιώσει. Τονίζει όμως ότι «οι επιχειρηματίες πρέπει να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους».
Ο Μουχίκα δεν έφερε τον σοσιαλισμό στην Ουρουγουάη, αλλά, όπως λέει στους δημοσιογράφους, ανέδειξε κάτι σημαντικό: την αξιοπρέπεια. Η οικονομία της χώρας σταθεροποιήθηκε για αρκετά χρόνια, ενώ πέρασαν προοδευτικοί νόμοι, όπως η νομιμοποίηση των αμβλώσεων, ο γάμος μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου και η νομιμοποίηση της μαριχουάνας.
Τελικά, ίσως ισχύει αυτό που λέει ο κοινωνιολόγος Αλβαρο Ρέγιες, ότι «το μεγαλύτερο εμπόδιο για την απελευθέρωση μπορεί να μην είναι η ηγεμονία του ενός ή του άλλου είδους, αλλά η ίδια η ανικανότητα να φανταστούμε τη ζωή χωρίς ηγεμονία».