Στο βιβλιοπωλείο των Χριστουγέννων για δώρα

Συντάκτης: 

Κυριακή Μπεϊόγλου

 

    Ποιος είπε ότι δεν έχουν φτιαχτεί ακόμα μηχανές του χρόνου; Ηδη υπάρχουν. Λέγονται βιβλία. Κι εκεί ταξιδεύεις στο παρελθόν και στο μέλλον. Κατά παράδοση, στην ομορφότερη εποχή του χρόνου, τα Χριστούγεννα, ψάχνουμε βιβλία για τους αγαπημένους μας. Παιδιά, γονείς, φίλοι, συνάδελφοι ανταλλάσσουν δώρα.
  Δώρο πολύτιμο είναι σίγουρα ένα βιβλίο. Για κάθε άνθρωπο υπάρχει κάποιο
που του ταιριάζει. Ενα καλό βιβλίο, που θα τον κάνει να αναρωτηθει: «Πώς ο συγγραφέας το γνώριζε αυτό για μένα;»
Μέσα από αυτό το μικρό αφιέρωμα θα επιχειρήσουμε να σας δώσουμε κάποιες προτάσεις.

◼ Τι θα χαρίζαμε σε ένα παιδί 6-12 ετών;

Δεν είναι και τόσο εύκολο να μεγαλώνεις στη Χώρα των Ξωτικών αν είσαι άνθρωπος, ακόμα κι αν οι θετοί σου γονείς είναι οι φρεσκοπαντρεμένοι Πατέρας Χριστούγεννα και Μητέρα Χριστούγεννα. Κατ’ αρχάς, το Σχολείο των Ξωτικών μπορεί να γίνει πολύ ενοχλητικό αν είσαι αναγκασμένος να τραγουδάς χριστουγεννιάτικα τραγούδια κάθε μέρα –ακόμα και τον Ιούλιο– και αν αποτυγχάνεις σε όλα τα τεστ κατασκευής παιχνιδιών.
Επιπλέον, ο καιρός μπορεί να γίνει πολύ πολύ κρύος. Αλλά όταν το ζηλιάρικο Κουνελάκι του Πάσχα και ο στρατός του από κουνέλια εξαπολύουν μια επίθεση για να σταματήσουν τα Χριστούγεννα, είναι στο χέρι της Αμέλιας, αλλά και της νέας της οικογένειας και των ξωτικών, να τα σώσουν. Προτού να είναι πολύ αργά…
«Ο πατέρας Χριστούγεννα» (Πατάκης) της Ματ Χέιγκ, σε μετάφραση της Αργυρώς Πιπίνη.

◼ Για μεγαλύτερα παιδιά;

Πάντα εξαιρετικές και ποτέ ξεπερασμένες οι «Απίθανες ιστορίες» (Καστανιώτης) του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ σε μετάφραση της Ντόρας Ζαγκούρογλου. Ενας μεγάλος συγγραφέας που λατρεύει τα παιδιά αναπλάθει με χιούμορ και φαντασία τόσο τους ανθρώπινους χαρακτήρες όσο και τα διάφορα κοινωνικά φαινόμενα και τις εξελίξεις τους μέσα από μύθους ζώων.
Mε αυτό τον τρόπο τα κάνει προσιτά, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα την αγάπη του στους μικρούς του φίλους, καθώς με δαιμονισμένο κέφι τα διδάσκει διασκεδάζοντάς τα και ανοίγει νέους ορίζοντες στη σκέψη τους.

◼ Για τον έφηβο γιο ή την έφηβη κόρη μας;

Εδώ δυσκολεύουν τα πράγματα. Χρειαζόμαστε κάτι πιο περιπετειώδες από το διαδίκτυο. Υπάρχει; Η Τζίνα Ρόουλινγκ μάς χάρισε πολύ καλή λογοτεχνία, πραγματικά ελκυστική στους εφήβους.
Προτείνουμε το πρώτο βιβλίο και είμαστε σίγουροι πως θα σας ζητήσει και τα επόμενα, ακόμα και αν έχει δει όλες τις ταινίες του Χάρι Πότερ.
«Ο Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος» (Ψυχογιός), λοιπόν, και όπως λέει και ο εμβληματικός διευθυντής του Χόγκουαρτς, Αλμπους Ντάμπλντορ: «Να θυμάσαι πως δεν ωφελεί σε τίποτα να παραδίνεσαι στα όνειρα και να ξεχνάς ότι ζεις στην πραγματικότητα!»

◼ Τι θα χαρίζαμε στον αγαπημένο μας;

Αναπόφευκτα θα πηγαίναμε σε ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα. «Οι αναστημένοι» (Μεταίχμιο pocket) του αγαπημένου Ιαν Ράνκιν και όλες οι άλλες περιπέτειες του αστυνόμου Τζον Ρέμπους. Σε αυτό το βιβλίο ο κυνικός, περιθωριακός, με ιδιαίτερη αδυναμία στο αλκοόλ, Σκοτσέζος αστυνομικός Τζον Ρέμπους, εκ πεποιθήσεως αψηφά την εξουσία των ανωτέρων του και ακολουθεί τις δικές του μεθόδους, ισορροπώντας κάθε φορά σε τεντωμένο σκοινί. Αυτή τη φορά όμως το παράκανε. Εκσφενδόνισε μια κούπα γεμάτη καφέ στην προϊσταμένη του, επειδή διαφωνούσε μαζί της σχετικά με τον χειρισμό μιας υπόθεσης. Γι’ αυτό του το παράπτωμα θα αναγκαστεί να επιστρέψει στη σχολή αξιωματικών για επανεκπαίδευση.
Ομως τι κρύβεται πίσω από τη φαινομενική τιμωρία του Ρέμπους; Γιατί ανατίθεται σε αυτόν και στους υπόλοιπους απείθαρχους αστυνομικούς η ανεξιχνίαστη υπόθεση της δολοφονίας ενός αποβράσματος, στην οποία ο δύσθυμος επιθεωρητής εμπλέκεται με παράξενο τρόπο;
Η καταιγιστική πλοκή καθιστά αυτό το μυθιστόρημα εθιστικό ανάγνωσμα, αναδεικνύοντας άλλη μια φορά το ταλέντο του Ιαν Ράνκιν, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ο Ντίκενς του Εδιμβούργου, της πόλης που πρωταγωνιστεί στα βιβλία της σειράς αυτής ξεγυμνωμένη από τον ειδυλλιακό της χαρακτήρα.

◼ Και τι θα δίναμε στην αγαπημένη μας;

Προτείνουμε ποίηση. Το «Ασμα Ασμάτων» (Ικαρος) στη μεταγραφή του Γιώργου Σεφέρη, και πιστέψτε με είναι ένα δώρο που δεν θα ξεχάσει ποτέ όσα χρόνια κι αν περάσουν (ότι κραταιὰ ως θάνατος αγάπη). Το Ασμα Ασμάτων (ο τίτλος ισοδυναμεί με υπερθετικό [= «ωραιότατο άσμα»]) είναι ένα λυρικό τραγούδι με διαλογική μορφή και ερωτικό περιεχόμενο: το έργο ειδικότερα περιγράφει τον πόθο δύο αποχωρισμένων εραστών και την επανένωσή τους παρά τα εμπόδια που παρεμβάλλονται.
Τα πρόσωπα που λαμβάνουν τον λόγο είναι η Νύφη, ο Αντρας και ένας Χορός γυναικών, σε δύο περιπτώσεις ίσως και Χορός αντρών.

«– Βάλε με σφραγίδα στην καρδιά σου,
ωσάν σφραγίδα στο μπράτσο σου· είναι δυνατή η αγάπη σαν το θάνατο
και σκληρός ο πόθος σαν τον άδη· οι σπίθες της είναι σπίθες της φωτιάς,
φλόγα του Θεού.
– Νερά ποτάμια δεν μπορούν να σβήσουν την αγάπη»

◼ Στο αφεντικό μας;

Εδώ κι αν είναι δύσκολα τα πράγματα! Πώς θα το πάρει; Μήπως παρερμηνεύσει το περιεχόμενό του; Προτείνουμε την ασφαλή λύση ενός ωραίου φωτογραφικού άλμπουμ. Προτείνουμε το «Η φωτογράφος Βούλα Παπαϊωάννου». Από το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη. Η εκτενής μονογραφία για τη μεγάλη Ελληνίδα φωτογράφο του 20ού αιώνα Βούλα Παπαϊωάννου έρχεται να παρουσιάσει το πολυσχιδές έργο της που «επιδέχεται πολλές αναγνώσεις».
Από τη μία η μοναδική καλλιτεχνική της διάσταση κι από την άλλη η σύνδεσή της με τα ντοκουμέντα μιας περιόδου, όπου η Ιστορία επεμβαίνει με τρόπο σπαρακτικό στις ζωές των ανθρώπων.
Οι φωτογραφίες της χωρίζονται σε τέσσερις ενότητες: Προπολεμικές φωτογραφίες (1935-1940) / Πόλεμος - Κατοχή - Απελευθέρωση - Δεκεμβριανά (1940-1945) / Μεταπολεμικά χρόνια [Συνέπειες πολέμου - Ανασυγκρότηση - Απόηχος Εμφυλίου] (1945-1950) / Τοπιογραφία (1945-1950).
Τα εισαγωγικά κείμενα της Φανής Κωνσταντίνου (υπεύθυνης των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη), του Πλάτωνα Ριβέλλη (φωτογράφου και θεωρητικού της φωτογραφίας) και της Γιοχάννας Βέμπερ (φωτογράφου) συμπληρώνονται από απομαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις της ίδιας της φωτογράφου λίγο πριν από τον θάνατό της, ένα εκτενές ημερολόγιο της φωτογραφικής περιοδείας της φωτογράφου στη Δυτική Ελλάδα και την Ηπειρο το 1946 για λογαριασμό της UNRRA, καθώς και η εκτενής βιβλιογραφία και ο υπομνηματισμός των φωτογραφιών.
Να είστε σίγουροι πως θα το εκτιμήσει και θα το έχει σε περίοπτη θέση.

◼ Στον φίλο μας;

«Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ» (Εξάντας) του François Rabelais, σε μτφρ.-εισ.-σχόλια του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή. Στην αυγή των Νέων Χρόνων, εκεί όπου γεννιούνται και ωριμάζουν οι ελπίδες ενός πολιτισμού ελευθερίας και αυτοσεβασμού, οι γίγαντες Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, πατέρας και γιος, απλώνουν μπροστά μας έναν πλούτο ζωής και τον μοιράζουν αντίδωρο στον αναγνώστη.
«Τίποτα πιο θεραπευτικό από το παιχνίδι του λόγου και του σώματος.
Τίποτα υγιέστερο από το οργιώδες του νου.
Τίποτα ισχυρότερο από την λοιδωρία της ανευθυνότητας και της μωροφιλοδοξίας.
Τίποτα πιο ανθρώπινο από την προτροπή “Κάνε ό,τι θελήσεις”».
Ο Φρανσουά Ραμπελέ άνοιξε διάπλατα την πόρτα του κόσμου και έδειξε τον ορίζοντα του ανθρώπου. Τέτοια κληρονομιά δεν παύει να είναι απαραίτητη. Δεν παύει να διεκδικείται. Πραγματικά σπουδαίο δώρο.

◼ Στη φίλη μας;

«Το δέντρο της υπακοής» (Πόλις) της Βασιλικής Πέτσα. Πραγματικά εξαιρετικό βιβλίο που δεν πρόκειται να αφήσει από τα χέρια της. Η υπόθεση: μια περιπλάνηση από την Ιρλανδία και την Πορτογαλία μέχρι το Αραράτ, από τη Σιβηρία και την Αράλη ώς τον Ατλαντικό... Νοερές ή γεωγραφικά προσδιορισμένες πορείες, καταβυθίσεις στον εσωτερικό κόσμο ή πλεύσεις σε ποταμούς και ωκεανούς, ουράνιες εμφανίσεις και όνειρα διαστημικού ταξιδιού.
Πρόσωπα που αναζητούν τη σωτηρία και αγωνίζονται ενάντια στη φθορά, τη βία, την αδράνεια και το αναπόφευκτο, με πυξίδα και όπλο τους την υπακοή.
Ενα σπονδυλωτό μυθιστόρημα που, μέσα από ιστορίες ιδιωτικές και δημόσιες, με κοινό σημείο αναφοράς την Οκτωβριανή Επανάσταση, μιλά για τη βασανιστική επιθυμία της ουτοπίας, την προσδοκία για ένα σημάδι θεϊκής παρουσίας, αλλά και για τη λαχτάρα της καλλιτεχνικής αναγνώρισης.

◼ Στον πατέρα μας;

Τάσος Λειβαδίτης, «Ποιήση 1-2-3» (Μετρονόμος). Δώρο ακριβό που θα απολαμβάνει συχνά. Μια συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Τάσου Λειβαδίτη. Ενα από τα αγαπημένα μας ποιήματα:
«Περιπέτεια
Απ’ τον πατέρα μου κληρονόμησα αυτό το δυστυχισμένο χέρι κι απ’ τη μητέρα μου ένα μεγάλο φτερό, από κείνα που έβγαζε απ’ την ψυχή της και τα κάρφωνε στο αστείο καπέλο της – είναι από τότε που τις νύχτες η παλιά ντουλάπα ανοίγει μόνη της και βγαίνει η λαιμητόμος, εγώ παλεύω μαζί της, παίρνω τον μπαλντά και την κάνω κομμάτια, ύστερα καταπίνω τις σανίδες για να μην τις βρουν, πολλοί ναυαγοί σώθηκαν έτσι».

◼ Στη μητέρα μας;

Το «Μια ζωή ακόμα» (Γαβριηλίδης), το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Θοδωρή Καλλιφατίδη. Το νέο του βιβλίο, γραμμένο με κέφι και ευαισθησία, είναι ακριβώς η περιγραφή μιας κρίσης που ξεπερνάει το προσωπικό επίπεδο, αποκαλύπτοντας ότι είναι η κρίση μιας κοινωνίας που εγκαταλείπει τις αξίες της. Το διάβασα απνευστί.
Ενα απόσπασμα: «Από τον Μπέργκμαν είχα πάρει πολλά μαθήματα. Το 1980 είχα κάνει την πρώτη και μοναδική ταινία μου μεγάλου μήκους, βασισμένη στο βιβλίο μου “Η Αγάπη”. Ηταν ένα τόλμημα, αλλά ήμουν 42 ετών, αισθανόμουν ότι δεν υπήρχε εμπόδιο που δεν θα μπορούσα να ξεπεράσω. Η εταιρεία του Μπέργκμαν ήταν παραγωγός κι εκείνος παρακολουθούσε τα γυρίσματα κάθε βράδυ.
»Στην αρχή ήταν ενθουσιασμένος, στα μισά λιγότερο και στο τέλος απογοητευμένος. Εντούτοις πίστευε πως η ταινία μπορούσε ακόμα να σωθεί. Αποφάσισε να με βοηθήσει να κάνουμε μαζί το μοντάζ. Χρειάστηκα μερικές ημέρες για να εξοικειωθώ με τον τρόπο που δούλευε. Δεν ανεχόταν οποιαδήποτε ενόχληση. Αν καμιά φορά αναστέναζα γιατί ξεχνούσα να ανασάνω, μου έλεγε: “Tι αναστενάζεις σαν φυσερό όλη την ώρα;” Αποφάσισα να αφήσω γενάκι και μου ρίχτηκε: “Νομίζεις πως δεν θα σε γνωρίζουν στον δρόμο με το μούσι;”
»Κάθε πρωί καθόμαστε δίπλα δίπλα κι από την πρώτη στιγμή ο Μπέργκμαν συγκεντρωνόταν σαν ταυρομάχος που θα αντιμετώπιζε τον πιο επικίνδυνο ταύρο της ζωής του. Ολα τα έβλεπε. Λάθη στον φωτισμό ή στη σκηνογραφία, αλλά πάνω από όλα όταν οι ηθοποιοί δεν ήταν αυθεντικοί, όταν έπαιζαν τον ρόλο χωρίς να είναι ο ρόλος. Και τελικά για όλα αυτά εγώ ήμουν υπεύθυνος. “Εχω κάνει όλα τα λάθη που μπορεί να κάνει κανείς” κλαύτηκα. “Μην ανησυχείς, υπάρχουν κι άλλα” με παρηγόρησε».

◼ Στον εαυτό μας;
Μια προσωπική επιλογή

Και τελειώνοντας τις προτάσεις μας μπαίνει το μεγάλο ερώτημα: Ποιο βιβλίο θα χαρίσω στον εαυτό μου; Για καθέναν από μας υπάρχει και κάποιο διαφορετικό. Το βιβλίο που χάρισα εγώ στον εαυτό μου είναι «Το ουράνιο τόξο της βαρύτητας» (Χατζινικολή) του Τόμας Πίντσον.
Είναι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι πύραυλοι V-2 που πέφτουν στο Λονδίνο σπάζοντας το φράγμα του ήχου δίνουν στον Τόμας Πίντσον την αφορμή για να παρασύρει τον αναγνώστη σε ένα επικίνδυνα συναρπαστικό ταξίδι: οι συνωμοσίες της εξουσίας, οι διαπλοκές των συμφερόντων, η πληθώρα μεταφυσικών συμβολισμών και η παράνοια που κυριεύει τους «απλούς» ανθρώπους –τον ίδιο τον αναγνώστη– οδηγώντας τους σε δαιδαλώδη μονοπάτια γεμάτα σκοτεινές παγίδες, συνθέτουν ένα μυθιστόρημα που αγγίζει όλες τις πλευρές της ανθρώπινης εμπειρίας και που έχει δίκαια χαρακτηριστεί «το σημαντικότερο λογοτεχνικό κείμενο μετά τον “Οδυσσέα” του Τζόις».
Μην προσπαθήσετε να το αποκωδικοποιήσετε διαβάζοντάς το.
Αφήστε να τρέξει μέσα σας η μαγική μελάνη ενός σπουδαίου συγραφέα.

Καλά Χριστούγεννα.