Τα «Άλτερ Ίγκο» και οι λατινικές ευαισθησίες της κ. Υπουργού

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΥΛΗΣ* 

     Με προβλημάτιζε έντονα η εμμονή της κυρίας Υπουργού Παιδείας στην επαναφορά των Λατινικών (αντί της Κοινωνιολογίας) στις πανελλαδικές εξετάσεις για την εισαγωγή μαθητών σε όλες  τις Σχολές Ανθρωπιστικών Σπουδών (και όχι, ίσως, μόνο στις αυστηρά Φιλολογικές).

   Η απορία μου λύθηκε παρακολουθώντας τυχαία  ερώτηση αυστηρού παρουσιαστή και σχετική απάντηση παίκτη επιτυχημένου

παιχνιδιού γνώσεων τηλεοπτικού σταθμού, όταν συμπλήρωσε ορθά τη λατινική λέξη “Alter” με το “Ego”, προφέροντάς το, όμως,  με σωστή αγγλική εκφορά ως  ” Ίγκο”. Προηγήθηκε, άλλωστε,  πριν κάποια χρόνια και η ταινία δημοφιλούς ποπ τραγουδιστή, που ο τίτλος της είχε επιβάλει το «Άλτερ Ίγκο» ως θεμιτή προφορά.

Θα σκέφτηκε, λοιπόν, η κ. Υπουργός ότι οι νέοι έχουν υπερβολικά αγγλοποιηθεί (κάτι που υπήρξε φιλοδοξία προηγούμενης στον θώκο της Υπουργού) και έχουν καταντήσει να προφέρουν ακόμη και τα λατινικά αγγλιστί και θέλησε να τους επαναφέρει στις σωστές ρίζες. Διότι, όπως ξέρουμε, καλά οι Γάλλοι, με τη λατινογενή γλώσσα τους να προφέρουν με γαλλικό accent τα λατινικά, αλλά και οι Έλληνες να υιοθετούν το αντίστοιχο αγγλικό, πάει πολύ. Καθώς, σε λίγο, θα αρχίσουν να μιλάνε για τον εαυτό τους όχι ως «Εγώ» αλλά ως                 «Ίγω».  Έτσι, το “έψιλον” θα χαθεί από προσώπου ελληνικής γλώσσας. Πίσω, λοιπόν, από την απόφασή της (δεν εξηγείται αλλιώς) υφέρπει η προστασία προφοράς της ίδιας μας της γλώσσας, των Ελληνικών.

Και εδώ ανοίγει ένας άλλος μέγας προβληματισμός για την κ. Υπουργό, η οποία είμαι βέβαιος ότι διαθέτει ευήκοον ους σε ότι ακούγεται από τηλεοράσεως ή ραδιοφώνου προκειμένου να διαφυλάξει τα σωστά ελληνικά, και ειδικά από συν-υπουργούς της, οι οποίοι, φαίνεται, δεν έμαθαν αρκετά αρχαία ελληνικά στο σχολειό τους για να μπορούν να ομιλούν σωστά νέα ελληνικά (όπως πολλοί φιλόλογοι και παρα-φιλόλογοι υποστηρίζουν μέσω άρθρων τους). Μόνο που τα λάθη τους, π.χ. στα ταλαίπωρα τριτόκλιτα επίθετα,  δεν οφείλονται στη μη καλή γνώση των αρχαίων, αλλά των Νέων Ελληνικών, αφού τα τελευταία ουδέποτε αποποιήθηκαν  τα τριτόκλιτα, αντίθετα μάλιστα αυτά διδάσκονται ήδη στο δημοτικό.

Έτσι, μπορεί ένας ραδιοφωνικός ρεπόρτερ, που ήταν κακός μαθητής, να μην έμαθε σωστά τις κλίσεις και να λέει από ραδιοφώνου: «Απεβίωσε 81χρονη [από κορωνοϊό] που είχε πάει σε γάμο συγγενής της », ακολουθώντας το παράδειγμα και άλλων συναδέλφων του που υπήρξαν επίσης κακοί μαθητές και κλίνουν το επίθετο: η συγγενή, της συγγενής…            Όμως, να πούμε κακό μαθητή και κοτζάμ Υπουργό, που σίγουρα θα έχει τελειώσει τόσα πανεπιστήμια; Και όμως, Υπουργός (ας μη λέμε ονόματα) ακούστηκε στις 4/8/2020 από ευρείας ακροαματικότητας ραδιοφωνικό σταθμό να λέει: «[…] και της διεθνής νομιμότητας», ενώ άλλος συνάδελφός του, επίσης γνωστός Υπουργός, στις 10/9/2020 ακολουθεί το παράδειγμά του, αποκαλύπτοντας την άγνοια των κκ. Υπουργών ως προς την κλίση τριτοκλίτων σιγμόληκτων επιθέτων. Βούρ, πάλι πίσω στο δημοτικό δηλαδή.

Και επειδή είμαι βέβαιος  ότι οι κκ. Υπουργοί όσο και οι από τηλεοράσεως ή ραδιοφώνου λαλούντες ουδέποτε θα έκαναν τέτοια λάθη ομιλώντας αγγλικά, υποθέτω  ότι η κ. Υπουργός,  βιαστικά εισήγαγε  εκ νέου τα λατινικά στις πανελλαδικές εξετάσεις πρώτιστα για να απο-αγγλοποιήσει το λεκτικό των συμπατριωτών της και να τους ξαναμάθει να προφέρουν σωστά τουλάχιστον τα φωνήεντα στα ελληνικά. 

Καθώς, έχει πλέον καταντήσει γελοίο να ακούμε ή να διαβάζουμε λέξη ή όνομα άλλης γλώσσας που να μην εκφέρεται με αγγλική προφορά. Θα καταλάβαινα να τα ελληνικοποιούμε στην προφορά τους, αλλά και να υιοθετούμε αγγλική προφορά για πασίγνωστα π.χ. γαλλικά ονόματα; Έφτασα να ακούσω ως και  ένα “Μπέιρτις”, και άργησα να καταλάβω ότι επρόκειτο για τον (Ρολάν) Μπαρτ (Barthes)!  Ενώ σε σαββατιάτικη εφημερίδα, ο συντάκτης θεώρησε πρέπον να αποδίδει και στα ελληνικά τα γαλλικά ονόματα που παρέθετε στο κείμενό του, μόνο που όλα, μα όλα, τα απέδιδε με αγγλική προφορά, καθιστώντας τα αγνώριστα.

Από την άλλη, πάνε χρόνια τώρα που ο Αλέξης Κωστάλας μας έμαθε τη σωστή προφορά των μοσχοβίτικων μπαλέτων Μπαλσόι (καθώς το άτονο “ο” προφέρεται σαν κλειστό “α” στα ρωσικά). Πώς δικαιολογείται, άραγε, πλην της αγγλομάθειας των υπευθύνων, να ξανακούμε σε επαναλαμβανόμενη διαφήμιση ατυχούς ερχομού τους φέτος τον Σεπτέμβριο, τα γνωστά μπαλέτα  ως Μπολσόι; Πισωγύρισμα!  Αμ εκείνη η Συλβί Γκιγιέμ, επειδή πέρασε και από αγγλικά μπαλέτα, να επιβάλλεται ακόμη και από το Φεστιβάλ Αθηνών ως Συλβί Γκίλεμ, και όλα τα Μέσα να ακολουθούν;

Όσο για τους συμπαθείς κριτές (και τον “coach”, σε απλά ελληνικά  προγυμναστή, Καράβα)  του περίφημου GNTM, οι οποίοι  δεν χάνουν ευκαιρία να τονίζουν τις φτωχές γνώσεις των επίδοξων μοντέλων, στην τελευταία δοκιμασία επέμεναν  να λένε στα παιδιά ότι πρέπει να ποζάρουν ως σύγχρονοι “dande” ή κάτι παρόμοιο που ουδείς καταλάβαινε, το οποίο όταν αποφάσισαν να το αποδώσουν ελληνιστί επέμεναν να εκφέρουν όλοι και κατ’ επανάληψη ένα παράτονο και ακατανόητο “δάντι” ή  “δάνδη”. Τελικά, βέβαια, εννοούσαν εξ αρχής ότι έπρεπε να ποζάρουν ως “δανδήδες” (και όχι ως Δάντηδες), αλλά η αγγλομάθειά τους δεν τους επέτρεψε ούτε στιγμή να “ανακαλύψουν” τη σωστή στα ελληνικά λέξη. Αλλά ολόκληρη παραγωγή πώς άφησε να βγει αυτό το λεκτικό στρέβλωμα στο εν λόγω επεισόδιο; Και να σκεφτεί κανείς ότι η λέξη “dandy” (με τόνο στη λήγουσα) είναι αρχικά γαλλική, όπως άλλωστε και η μόδα, την οποία οι ίδιοι  υπηρετούν!

Ναι, κυρία Υπουργέ μου, να βάλετε τα λατινικά και να τα επαυξήσετε, όχι για άλλο λόγο, παρά μόνο για να αποφύγουμε την πλήρη αγγλοποίηση της γλώσσας μας σε κάθε τομέα της ζωής μας, ήτοι να προστατέψουμε τα ελληνικά μας. Θα χάσουμε τα “έψιλον” και τα “άλφα” και τα “γιώτα” μας που τουλάχιστον τα λατινικά τα τηρούν με σεβασμό.  Γιατί, αλλιώς, σε λίγο, θα ακούτε τους μαθητές, διαβάζοντας το κλασικό  «Regina rosas amat», να εκφέρουν  με ικανοποίηση: «Ριτζάινα ρόουζεϊς  εϊμεϊτ»…Και ουδείς θα εμέσει.

Όσο  για την…”κακιά” κομμένη κοινωνιολογία, μπορούμε να επανέλθουμε…