Ζητώ συγγνώμη από τους εφήβους που κάνουμε «παπαγάλους»…

Γράφει: Ευγενία Μπουρνόβα

  Τώρα που πέρασε το άγχος και η ελληνική οικογένεια δεν δίνει πλέον εξετάσεις, τώρα που μπορούμε να δούμε σχεδόν νηφάλια το θέμα των λεγόμενων Πανελληνίων Εξετάσεων, είναι σκόπιμο να αρχίσουμε τη συζήτηση που ξεχνάμε να κάνουμε κάθε φορά που τελειώνει αυτό το μεγάλο εθνικό ζήτημα. Προσωπικά ζητώ συγγνώμη από κάθε υποψήφιο που ακόμα δεν κατάφερα με τις λιγοστές μου δυνάμεις και, προφανώς, μαζί με άλλους να πείσω τις προηγούμενες ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας να αλλάξουν το σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στο όνομα του αδιάβλητου της διαδικασίας συνεχίζουν να θυσιάζονται γενιές εφήβων, υφίστανται οικονομική αφαίμαξη όλες οι οικογένειες, τα λεφτά των οποίων δεν πάνε στο δημόσιο αλλά στις τσέπες των καθηγητών της Δευτεροβάθμιας, οι οποίοι θησαυρίζουν, συμβάλλοντας στη διατήρηση της παραοικονομίας!
 Πριν, όμως, αποφασίσουμε πώς ακριβώς πρέπει να είναι το σύστημα πρόσβασης (και γι’ αυτό υπάρχουν αρκετές προτάσεις), πρέπει να αποφασίσουμε για το είδος των γνώσεων που θέλουμε να έχουν οι νέοι πολίτες των 18 χρόνων, ώστε στη συνέχεια να ελέγξουμε αν πράγματι τις έχουν αποκτήσει για να συνεχίσουν τις σπουδές τους.
 Ποιες γνώσεις απαιτείται να έχει ένας απόφοιτος του Λυκείου; Γιατί πρέπει να παπαγαλίζει αντί να μάθει πώς να μαθαίνει, άρα και πώς να σκέφτεται;
Το σημερινό σύστημα με τον τεράστιο όγκο πληροφοριών αντιμετωπίζει τους εγκεφάλους των παιδιών σαν άδειους κάδους και ρίχνει μέσα άπειρα δεδομένα τα οποία παραμένουν ατάκτως εριμμένα. Μου έλεγε συνάδελφος Βιολόγος πόσο άχρηστο και ανώφελο είναι το θέμα που ζητήθηκε φέτος στη Βιολογία σχετικά με τον ιό του AIDS.     
 Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από τους υποψηφίους να γράψουν τη δομή του ιού, κάτι που έμαθαν παπαγαλία και που θα έχουν ήδη ξεχάσει τώρα, λες και είναι χρήσιμη γνώση, αφού οποιαδήποτε στιγμή μπορεί κανείς να το δει στο διαδίκτυο.
 Εκείνο που θα έπρεπε να έχουν ρωτήσει, άρα εκείνο που θα έπρεπε να είχαν μάθει οι έφηβοι, είναι γιατί είναι επικίνδυνος ο ιός του AIDS (και να απαντήσουν, σύμφωνα με τη συνάδελφό μου, ότι η επικινδυνότητά του έγκειται στο γεγονός ότι ο ιός αυτός «κάθεται» στο DNA και δεν μπορείς να τον ξεφορτωθείς μετά!).
Αυτό χρειάζεται να ξέρει ο Έλληνας έφηβος και ο Έλληνας πολίτης! Το αποκορύφωμα, βεβαίως, είναι η επιστήμη που ασκώ, δηλαδή η Ιστορία, όπου το μόνο που επιτυγχάνεται είναι να μη θέλουν οι νέοι και οι νέες, μετά τις εξετάσεις, να ξανακούσουν για ιστορία.
Ας συνεννοηθούμε ότι εκσυγχρονισμός στην Εκπαίδευση δεν είναι να ρίχνεις σε ένα καζάνι όλη τη γνώση που υπάρχει αλλά να βάζεις τις βάσεις ώστε να μπορεί ο νέος να προσθέτει, να «κουμπώνει», να «δένει» την καινούρια γνώση, να ταξινομεί, να ιεραρχεί. Πρέπει να μαθαίνουμε τους νέους να μαθαίνουν  και όχι να θεωρούμε ότι πρέπει να ξέρουν ό,τι ξέρουμε.
Το σχολείο χρειάζεται επειγόντως αλλαγές. Το Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να ελπίζει σε πραγματική βελτίωση όσο το Λύκειο δεν αλλάζει. Η έξοδος από την κρίση προϋποθέτει την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, η οποία λείπει τελείως από την υποχρεωτική εκπαίδευση, και η ανάγκη μιας μεταρρύθμισης που θα απελευθερώνει τις πραγματικές δημιουργικές δυνάμεις είναι επιτακτική.
*Η Ευγενία Μπουρνόβα είναι καθηγήτρια Οικονομικής – Κοινωνικής Ιστορίας και Ιστορίας Πόλεων στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.