15 και 16/6/1944: Ισχυρή επίθεση Γερμανών και ταγματασφαλιτών- για να κάψουν την Καισαριανή
Από το βιβλίο του Ορέστη Μακρή "Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας"
Μ’ εφτά συντρόφους χτύπαγες αμέτρητα ζαγάρια γύρω όλη νύχτα σώριαζες των προδοτών κουφάρια! Κι η γειτονιά καρτέραγε του κάκου να 'ρθεις πίσω. Τ' αρματολίκι ταυ Υμηττού πήρε;με τη θανή σου
Του Κώστα Καλαντζή (Θεσσαλού), αφιερωμένο στον Απόλλωνα Δαυλάκο, ήρωα της Καισαριανής - Γραμματέα της ΚΟΒ.
Το 2ο σύνταγμα έχει εφοδιαστεί απ’ το Α' Σώμα πριν λίγες μέρες με 35 καινούργια αυτόματα κι αρκετά πυρομαχικά. Τα συγκέντρωσαν απ’ τη ΙΙ ταξιαρχία (δυτικών συνοικιών) που δε δεχόταν μεγάλες επιθέσεις αυτή την εποχή.
Απ’ αυτά, το ΙΙΙο τάγμα μας πήρε τα 15. Ηταν για μας γερή ενίσχυση εν όψει της μεγάλης μάχης. Αλλά καιρός είναι να ομολογήσω και μία αμαρτία μου. Το τάγμα μας, στις αναφορές του τότε προς τα ανώτερα κλιμάκια, δεν έδινε τα αληθινά στοιχεία του αριθμού των όπλων και των πυρομαχικών που διέθετε. Η τέλεια έλλειψή τους από τις 25.4,44 και για ένα εικοσαήμερο μας υποχρέωνε να κρύβουμε περίπου το 1/3 του οπλισμού μας, για να προσδίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στην απαίτησή μας για νέα όπλα...
I5/6/44. Απ' τις δύο μετά τα μεσάνυχτα, όλες οι δυνάμεις του 2ου συντάγματος παίρνουν τις προκαθορισμένες θέσεις μάχης,
Το Ιο τάγμα ( Γιάννη Κυριακίδη - Μουστάκια), με 50 περίπου μαχητές, προωθείται από το Κατσιπόδι και πιάνει θέσεις για επιθετική εξόρμηση πίσω απ' το Ιο Νεκροταφείο, στη βορειοανατολική γωνία του (οδό Υμηττού - Φρύνωνος), μέχρι την τοποθεσία «Δούγκαν» και την πλατεία Γεωργίου B" κοντά στο εργοστάσιο Μαλτσίνιώτη. Έτσι είναι αναπτυγμένο στα μεσημβρινά σύνορα της Γούβας, Αντικειμενικός σκοπός του τάγματος ήταν να χτυπήσει στα πλευρά του εχθρού την κρίσιμη στιγμή της μάχης, δημιουργώντας αντιπερισπασμό για την ανακούφιση του ΙΙου τάγματος.
Το ΙΙο τάγμα του Παύλου (Σπύρου Μπούσια), με δύναμη 70 ανδρών, έχει αναπτύξει ελαφρύς ομάδες κατά μήκος της οδού Φιλολάου (παραλλήλου της λεωφόρου Υμηττού), νια να εμποδίζει και να καθυστερεί την ανάπτυξη και προώθηση των εχθρικών δυνάμεων προς Βύρωνα - Γούβα - Νέα Ελβετία.
Στο ύψος της Ανάληψης, πίσω από το Σκοπευτήριο της Καισαριανής, άλλες ομάδες της Εθνικής Πολιτοφυλακής θα αποτελούν τη δεύτερη ελαστική γραμμή άμυνας του ΙΙου τάγματος. Τέλος οι κύριες δυνάμεις αυτού του τάγματος, μαζί με τις πιο πάνω ομάδες Πολιτοφυλακής, θα κρατήσουν «μέχρις εσχάτων» τον εχθρό στα σύνορα της Νέας Ελβετίας. - Ζωοδόχου Πηγής, στο ρέμα της «Γριάς» που αποτελεί φυσικό οχυρό και δύσκολα πατιέται από τον εχθρό. Είναι ανάγκη να διατηρήσουμε ελεύθερο το δρόμο υποχώρησης προς Νέα Ελβετία, των δυνάμεων του ΙΙΙου τάγματος Καισαριανής στην περίπτωση που θα χρειαστεί να σπάσει τον κλοιό και να υποχωρήσει προς τα εκεί.
Το ΙΙΙο τάγμα, με 80 άντρες. θα δεχτεί το κύριο βάρος της επίθεσης του εχθρού. Ο 1ος και ο 2ος λόχος (Κάτω και Άνω Καισαριανή) παίρνουν τις θέσεις του γενικού σχεδίου άμυνας της συνοικίας, όπως το έχω περιγράφει σε προηγούμενο κεφάλαιο. Ο καπετάνιος του τάγματος Γιάννης (Ορέστης Μακρής) με διαταγή του συντάγματος αναλαβαίνει υπεύθυνα να διευθύνει τη μάχη μέσα στην Καισαριανή.
Το τάγμα εφοδιάζεται με άφθονα πυρομαχικά. Θα δώσει τη μάχη μέσα στη συνοικία, με ελιγμούς μέσα στα σοκάκια και τις παράγκες και όποια τελικά τύχη θα έχει ο λαός της Καισαριανής. θα έχουν και οι μαχητές της διλοχίας, Η διαταγή είναι: «Οι παράγκες της Καισαριανής να γίνουν ένα καινούργιο Κάστρο του Υμηττού». Δεν πρέπει να περάσει ο εχθρός!!
Ο 3ος λόχος του ΙΙΙου τάγματος (Ζωγράφου - Κουπόνια), ενισχυμένος με τους πολιτοφύλακες, θα πρέπει επίμονα και με θάρρος να προβαίνει σε συνεχή χτυπήματα ενάντια στον εχθρό, που θα προσπαθήσει να προωθηθεί από το άλσος των Κουπονίων προς τις παράγκες της Καισαριανής. Δεν πρέπει να αφήσουν τον εχθρό να δημιουργήσει προϋποθέσεις μιας τέτοιας επίθεσης.
Την αποστολή αυτή του λόχου αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας ο Βασάλος και ο Μαραμπότας με 30 περίπου μαχητές.
Οι πολιτικές οργανώσεις όλων των συνοικιών μας έχουν κάνει καλή δουλειά στην προετοιμασία του λαού μας για μαχητική - μαζική συμμετοχή του στη μάχη. Άκουσα προσωπικά ομάδα επονιτών και κοριτσιών που μελετούσαν τρόπους, πώς θα πλησιάσουν τους απομονωμένους «τσολιάδες» ξαφνικά από πίσω, την ώρα της μάχης, για να τους αφοπλίζουν και να φτιάχνουν αμέσως καινούργιες ΕΛΑΣΙΤΙΚΕΣ ομάδες!!
Η αποφασιστικότητα, η πίστη στη νίκη και η αυτοθυσία της νεολαίας της Καισαριανής σ' αυτές τις στιγμές έφτανε στο «παράλογο», στο «απίστευτο». Ο ηρωισμός είχε χάσει πλέον την πραγματική σημασία του, γιατί είχε γίνει ένα ομαδικό - καθολικό φαινόμενο!
Ο εχθρός δεν ήρθε το πρωί. Ηθελε, φαίνεται να μας αιφνιδιάσει πάλι. Και μεις όμως, έχοντας την προηγούμενη πείρα, δε «λασκάραμε» καθόλου την ετοιμότητα μας,
Είναι 4 η ώρα το απόγευμα. Στο τάγμα έρχεται η πρώτη πληροφορία, Στα Ιλίσια (στην οδό Παπαδιαμαντοπούλου) έχουν συγκεντρωθεί ισχυρές δυνάμεις περίπου 300 γερμανοτσολιάδων με αυτοκίνητα. Αλλά δεν είναι μόνο αυτοί. Αλλοι 300 έχουν πιάσει σε βάθος τα υψώματα του Υμηττού, από το Μοναστήρι της Καισαριανής - Γαλοπούλα - Αστέρι και νοτιότερα πάνω από τη Νέα Ελβετία. Αυτούς δεν τους έχουμε αντιληφθεί, γιατί δεν έχουν πλησιάσει προς τα πρώτα υψώματα πάνω απ' την Καισαριανή, όπως έκαναν σε προηγούμενες περιπτώσεις, Επί κεφαλής τους είναι ο Γκοτζαμάνης και ο ταγματάρχης Μπαρκάτσας που αργότερα προσχώρησε στον ΕΛΑΣ...
Και να! Ξαφνικά και με απόλυτο συγχρονισμό, εμφανίζονται με πολλά αυτοκίνητα, σ' όλο το μήκος της λεωφόρου Υμηττού απ’ το Παγκράτι ώς τον Αη Νικόλα της Κάτω Καισαριανής. Είναι περίπου 250 μπουραντάδες και παπαγιώργηδες, που αναπτύσσονται και κινούνται στις καθέτους της λεωφόρου Υμηττού προς το Βύρωνα. Άλλοι 500 περίπου γερμανοτσολιάδες, χωροφύλακες και γερμανοί των ΕΣ-ΕΣ πλησιάζουν και αναπτύσσονται γρήγορα στην περιοχή του Αη Νικόλα της Κάτω Καισαριανής, Επί κεφαλής τους είναι ο αντισυνταγματάρχης Χριστοδουλάκης.
Την ίδια στιγμή ανεβαίνουν απ’ τη λεωφόρο Ζωγράφου τα αυτοκίνητα με τους τσολιάδες από τα Ιλίσια.
Έτσι με πλήρες και καλά οργανωμένο σχέδιο, ο εχθρός πετυχαίνει μέσα σι; 15 λεπτά να αναπτύξει όλες του τις δυνάμεις και να αρχίσει την επιχείρηση,
Η μάχη έχει αρχίσει! Χαλάει ο κόσμος από το κροτάλισμα των πολυβόλων και των αραβίδων του εχθρού, που συνοδεύεται από το «ψιλό κακάρισμα» των αυτομάτων του Ιου λόχου της Καισαριανής, Πιο πέρα οι μπουραντάδες τα «βρήκαν μπαστούνια» στο Βύρωνα απ’ το ΙΙο τάγμα κι έχουν κολλήσει στις αρχές της λεωφόρου Υμηττού. Με πολύ δύσκολοι προχωρούν για να μπουν στο Βύρωνα.
Οι εχθρικές δυνάμεις στην Καισαριανή κατορθώνουν να καταλάβουν γρήγορα τις πρώτες παράγκες και τα σπίτια γύρω απ' τον Αη Νικόλα και απέναντι απ' την οδό Φορμίωνος - Φιλολάου - Μίταξά, μέχρι και την κάθετο της λεωφόρου Καισαριανής. την οδό Σμύρνης. Δημιουργούν ένα μεγάλο κύκλο (μπλοκάρισμα) στην Κάτω Καισαριανή και κρατούν σε απόσταση τι; ομάδες του 1ου λόχου μας, που έχουν υποχωρήσει κάτω από τη φοβερή πίεση και εξακολουθούν από νέες θέσεις, πάνω απ' την οδό Σμύρνης, να παρενοχλούν τον εχθρό.
Οι τσολιάδες κι οι χωροφύλακες με τους λίγους Γερμανούς των ΕΣ-ΕΣ δεν προχωρούν. Προβαίνουν σε έρευνες και συλλήψεις των πολιτών στα σπίτια τους και τους συγκεντρώνουν στο κέντρο του κύκλου. Εκεί έχουν τρεις μασκοφόρους, ο ένας ήταν ο Παναγιώταρος, που δείχνουν τους πιασμένους αγωνιστές.
Έτσι σχεδόν όλες τους οι δυνάμεις μέχρι το σούρουπο ασχολούνται με ληστείες στα σπίτια, με συλλήψεις, με ξυλοδαρμούς απάνθρωπους των πολιτών και των γυναικών.
Μόλις άρχισε να σουρουπώνει, η διοίκηση του τάγματος βάζει σε εφαρμογή επιθετικό χτύπημα από την πλατεία της Παναγϊτσας και από τα πλάγια, δηλαδή από τις παράγκες της κεντρικής Καισαριανής. Χρησιμοποιούνται οι δυνάμεις του Ιου λόχου, ενισχυμένες και με το οπλοπολυβόλο μας. Το χτύπημα είναι ξαφνικό. Βρίσκει τους τσολιάδες και τους χωροφύλακες κουρασμένους από το πολύωρο αιματηρό όργιό τους στην Κάτω Καισαριανή και τους προκαλεί σοβαρές απώλειες (γύρω στους 25 νεκρούς και τραυματίες).
Ο κλοιός του εχθρού (μπλόκο) σκορπίζει και μετατρέπεται αμέσως σε μέτωπο μάχης στη λεωφόρο Υμηττού ώς τον Αη Νικόλα και πιο πέρα ώς το άλσος. Οι συλληφθέντες μένουν ελεύθεροι και φεύγουν...
Οι μασκοφόροι κρύβονται πίσω από τους τσολιάδες. Και τότε ο Πλυτζανόπουλος, μεσ' την απόγνωσή του, τηλεφωνεί στον «πρωθυπουργό» Ράλλη: «Αν θέλεις να ξεκαθαρίσω την Καισαριανή, δώσε μου την άδεια να της βάλω φωτιά»!
Πραγματικά έχουν κατεβάσει απ’ τα αυτοκίνητά τους δύο βαρέλια με βενζίνη για να βάλουν φωτιά!
Εκεί κοντά βρίσκεται και ο διοικητής του Αστυνομικού τμήματος της Καισαριανής με τους αξιωματικούς του. Ο Ράλλης απαντάει στον Πλυτζανόπουλο: «Κάνε ό,τι θέλεις»!
Και τότε επεμβαίνει ο διοικητής του Αστυνομικού τμήματος και λέει στον Πλυτζανόπουλο: «Αυτό δε θα το κάνετε, δε θα βάλετε φωτιά»!
Σύγχρονα δίνει διαταγή σ’ έναν αστυνόμο του, μπροστά στον Πλυιζανόπουλο, να τρέξει να βρει τον επικεφαλής των μπουραντάδων, να σπεύσουν σε βοήθεια για να μην αφήσουν τους τσολιάδες να βάλουν φωτιά.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες ο Πλυτζανόπουλος αναγκάζεται vu υποχωρήσει κι αποφασίζει να εξαπολύσει επίθεση για την κατάληψη ολόκληρης της Καισαριανής,
Την πιο πάνω στιχομυθία την πληροφορηθήκαμε την άλλη μέρα από αστυφύλακες του τμήματος... Δεν κατορθώσαμε μέχρι σήμερα να την επαληθεύσουμε..
Υπάρχει και η άποψη ότι ο διοικητής του τμήματος διέδωσε τα πιο πάνω, για να δείξει στους Καισαριανιώτες ότι ήταν ο «σωτήρας» τους...
Οι δυνάμεις του είναι αρκετές. Στο μεταξύ, παρά τα χτυπήματα του 3ου λόχου μας στου Ζωγράφου και τα Κουπόνια, ο εχθρός έχει καταλάβει τα Κουπόνια και προβαίνει σε συλλήψεις πολιτών.
Όμως και το ΕΛΑΣΙΤΙΚΟ χτύπημα ηλέκτρισε τον μουδιασμένο ώς εκείνη τη στιγμή λαό της Καισαριανής. Ξαφνικά πίσω απ’ τις γραμμές μας, μέσα στα στενά των φτωχόσπιτων, ο λαός, άντρες - γυναίκες - παιδιά, βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδούν, καταριούνται τους δολοφόνους. Τα χωνιά δημιουργούν πανδαιμόνιο, δίνουν κουράγιο στους ΕΛΑΣΙΤΕΣ... «θάνατος στους, γερμανοφασίστες», «Λευτεριά ή θάνατος».
Ο λαός παίρνει κουράγιο από τον ΕΛΑΣ και οι ελασίτες απ’ το φουρτουνιασμένο λαό.
Εχουμε γίνει όλοι μαζί ένα σώμα. Αντιμετωπίζουμε τον ίδιο κίνδυνο από τους εγκληματίες Κανένας δε λογαριάζει τη ζωή του!! Εκείνες τις στιγμές τo σύνθημα «Λευτεριά ή θάνατος» είναι το «πιστεύω μας». Είχαμε υποφέρει τόσα πολλά στα τρία χρόνια της φασιστικής κατοχής, ώστε δε λογαριάζαμε πια το χάρο. Είχαμε ρίξει ομαδικά την «κάπα μας στην αλυγαριά», όπως λέει η λαϊκή παροιμία.
Τα παλικάρια του ΕΛΑΣ ήταν ριζωμένα βαθιά στην αγκαλιά του λαού μας. Ακόμη και οι παράγκες με το λαβύρινθο των σοκακιών τους ζωντάνεψαν και ενώθηκαν μαζί μας Ολοι μαζί είχαμε μια καρδιά, που χτυπούσε ρυθμικά «Λευτεριά ή θάνατος».
Γιο να εξουδετερώσει, λοιπόν, ο εχθρός τους 80 οπλισμένους μαχητές που βρίσκονταν μέσα σ' αυτό το ηφαίστειο, το έτοιμο να εκραγεί και να κάνει στάχτη κάθε εχθρό που θα επιχειρούσε να το παραβιάσει, υπήρχαν ΜΟΝΟ δυο τρόποι: ή να βομβαρδίσουν με αεροπλάνα και κανόνια ξεθεμελιώνοντας ολόκληρη τη συνοικία με τους κατοίκους της μαζί ή να βάλουν φωτιά και να κάψουν τη συνοικία μαζί με μας.
Αν επιχειρούσε ο εχθρός να χωθεί στα στενά σοκάκια της ηρωικής Καισαριανής, καιροφυλαχτούσε εκεί ο θάνατος από το βόλι του ταμπουριαμένου ελασίτη. Μια τέτοια επιχείρηση θα τους στοίχιζε τη μισή τους δύναμη.
Και οι μεν Γερμανοί δεν τόλμησαν να διαπράξουν το έγκλημα του εμπρησμού. Είχαν πικρή πείρα από τις άμεσες αντιδράσεις του ελληνικοί) λαού, από ένα όμοιο έγκλημα που είχαν διαπράξει, μόλις 5 μέρες πριν στο Δίστομο. Αρχισαν να φοβούνται τα αντίποινα του ΕΛΑΣ, μια κι ετοιμάζονταν να ξεκουμπιστούν από την Ελλάδα μας.
Το τόλμησαν όμως και τ' αποφάσισαν ο Πλυτζανόπουλος κι ο Ράλλης. που είχε γίνει πρωθυπουργός, με την έγκριση των εγγλέζων.
Αν τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, παρά τη θέλησή τους, οφείλεται στην αντίδραση του λαού, του ΕΛΑΣ, των τίμιων αστυνομικών του τμήματος της Καισαριανής και στην απροθυμία αυτών των ίδιων των κατώτερων αξιωματικών και των γερμανοτσολιάδων, που φοβήθηκαν να εκτελέσουν μια τέτοια αποτρόπαιη πράξη.
Η στάση των αστυνομικών του τμήματος Καισαριανής. όπως το βεβαίωσαν οι ίδιοι, ήταν μια πατριωτική πράξη, που θα τους τιμά για πάντα! Ο καισαριανιώτικος λαός δεν ξεχνά και τιμάει τους πραγματικούς πατριώτες, ανεξάρτητα utio την πολιτική τους τοποθέτηση.
Ο Πλυτζανόπουλος. λυσσασμένος απ' την καινούργια αποτυχία του, διατάσσει επίθεση των δυνάμεων του. Είναι νύχτα, περίπου 9 το βράδυ. Δημιουργούν σφήνα στην κεντρική λεωφόρο και προχωρούν προς την πλατεία της Παναγίτσας.
Τώρα μπαίνει στη μάχη και ο 2ος λόχος μας (της Άνω Καισαριανής), Ο εχθρός κάνει δυο - τρεις προσπάθειες να στραφεί αριστερά προς τις παράγκες. Δέχεται γερά χτυπήματα απ' τις ομάδες μας των δύο λόχων και έχει σοβαρές απώλειες.
Παραιτούνται απ' αυτές τις επιθέσεις και εξαπολύουν νέα πιο ισχυρή, μ' όλες τους τις δυνάμεις, στην κεντρική λεωφόρο προς τα πρώτα υψώματα του Υμηττού. Πρόθεσή τους να κόψουν την Καισαριανή στα δύο και μετά να επιτεθούν σας παράγκες,
Υστερα από 4 ώρες σκληρής μάχης μ’ ολόκληρη τη διλοχία της Καισαριανής. κατορθώνει ο Πλυτζανόπουλος να απωθήσει τις δύο ομάδες του 2ου λόχου που αμύνονται στην κεντρική λεωφόρο, παρά τα συνεχή πλευρικά χτυπήματα που δέχονται απ' τις ομάδες των δύο λόχων μας στις παράγκες, Ο Αντ. Αραμπατζής με την ομάδα του κατορθώνει να περάσει στη Νέα Ελβετία και να ενωθεί με τις δυνάμεις του ΙΙου τάγματος.
Ενώ ο Αρης Δαυλάκος (Απόλλων), Γραμματέας της ΚΟΒ, με τη δική του ομάδα αναγκάστηκε, κάτω από την πίεση του εχθρού., να υποχωρήσει πέρα από τα τελευταία σπίτια της Καισαριανής και να βρεθεί στα νταμάρια. Ηταν πλέον αδύνατο να στραφεί κι αυτή η ομάδα προς τη Νέα Ελβετία.., Όταν σε κάποια στιγμή το αποφάσισε, ήταν αργά!..
Έτσι ο εχθρός πέτυχε τον πρώτο αντικειμενικό του στόχο, ύστερα από πολύωρη μάχη. Είχε καταλάβει τη λεωφόρο σ' όλο το μήκος της από τον Αη Νικόλα ώς τα πρώτα υψώματα του Υμηττού.
Είναι 1 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Δεν έχουν κουράγιο να συνεχίσουν την κύρια ενέργεια τους ενάντια στις παράγκες. Είναι εξουθενωμένοι και εξαντλημένοι απ’ την κούραση και την αγωνία του θανάτου που τους περιμένει σε κάθε σοκάκι. Μένουν ταμπουρωμένοι στη λεωφόρο, που είχαν καταλάβει, ώς το πρωί της 16.0.44.
Όσο διαρκούσε μέσα στη νύχτα η μάχη της κεντρικής λεωφόρου στην Καισαριανή, το ΙΙο τάγμα, σε συνεργασία και με το Ιο τάγμα που είχε περάσει σε επίθεση στα πλευρά του εχθρού, στο Βύρωνα και τη Γούβα, καθήλωσαν τους μπουραντάδες. πετυχαίνοντας αντιπερισπασμό, ώστε οι 250 μπουραντάδες να μην μπορούν να απαγκιστρωθούν για να βοηθήσουν τον Πλυτζανόπουλυ στην Καισαριανή.
Στις 1 και 30' μετά τα μεσάνυχτα, όταν ο εχθρός σταμάτησε την επίθεσή του, οι δυνάμεις μας των δύο λόχων (Ιου και 2ου) περίπου 60 μαχητές (μετά την υποχώρηση του Αν. Αραμπατζή προς Νέα Ελβετία και του Απόλλωνα προς τον Υμηττό), με διαταγή του τάγματος ακολούθησαν την ταχτική της «Λούφας». δηλαδή κατέχοντας ισχυρές οχυρές θέσεις, δεν ρίχνουν πυρά σε μεμονωμένους εχθρούς. Μόνον αν ο εχθρός εξαπολύσει επίθεση ενάντια στις παράγκες. τότε από πολύ μικρή απόσταση να χτυπούν αποφασιστικά με πυκνά πυρά, για να υποχρεώνουν τον εχθρό σε υποχώρηση.
Όμως οι γέρμανοτσολιάδες ήταν ζωντανά πτώματα από την κούραση και το φόβο της νύχτας. Ήταν αδύνατο να εξαπολύσουν άλλη επίθεση. Πέρασε η νύχτα σε κατάσταση αναμονής και για τον εχθρό και για μας,
Τα ξημερώματα ακούσαμε πολύ μακριά. προς το Αστέρι (ψηλά στον Υμηττό), πυροβολισμούς και. ριπές. που είχαν κρατήσει αρκετή ώρα Δεν αργήσαμε να εξηγήσουμε τι συνέβη εκεί. Κατά τις 9 το πρωί μια κουστωδία από γερμανοτσολιάδες έσερνε στη λεωφόρο «θριαμβευτικά», τον τραυματισμένο ελασίτη Στέφανο Τσάφο της ομάδας του Απόλλωνα, Μέσα σε φωνές και βλαστήμιες έλεγαν πως εξόντωσαν όλου; τούς ελασίτες στο βουνό.
Αμέσως μετά άρχισαν την αναδίπλωση και συγκέντρωσή τους στην Κάτω Καισαριανή. Ξεκουμπίζονταν απ' τα ιερά χώματα της Καισαριανή; για άλλη μια φορά νικημένοι.
Την ίσια στιγμή οι ελασίτικες δυνάμεις ακολουθούσαν’ τον εχθρό και έπαιρναν και πάλι τις κανονικές θέσεις τους και πιο πίσω άρχισε να συγκεντρώνεται ο οργισμένος λαός της Καισαριανής στην πλατεία της Παναγίτσα; Ξαναγύρισε και ο Αραμπατζής μι; την ομάδα του.
Μας λείπει όμως ο «Απόλλων» (Άρης Δαυλάκος) με τη δική του ομάδα... Μαθαίνουμε πως είναι νεκροί κοντά στο Αστέρι, ο Απόλλων, ο Σωτήρης Βενιέρης, ο Πρόδρομος Αδραμίτογλου, ο Ανδρέας Κρυσταλάκος, ο Μενεγάκης (Καλόγερόκι) και ο Νίκος Νταλιάνης..,
Η είδηση για γο θάνατο των παλικαριών μας κυκλοφορεί σαν αστραπή... Απ' τις παράγκες. τα φτωχόσπιτα βγαίνουν όλες οι μανάδες της Καισαριανής. Θρηνούν το θάνατο των παιδιών τους.
Δεν είναι όμως κλάμα αυτό. Είναι ένα μουγκρητό θεριού που το λάβωσαν πισώπλατα. Οι κατάρες φτάνουν ώς τα μεσούρανα. Όλη η συνοικία είναι ανάστατη, έχει συγκλονιστεί απ' τη θυσία των μαχητών μας! Και ποιον να πρωτοκλάψσυν!..
Και να! Ξαφνικά από τη ρεματιά ξεκινάει μια οργισμένη διαδήλωση προς τα κάτω, στη λεωφόρο, για την πλατεία της ΙΙαναγίτσας...
Επικεφαλής είναι η Ελένη (Ασπασία Παπαθανασίου). Ο θρήνος, οι φωνές, οι κατάρες έχουν το ρυθμό χορού αρχαίας τραγωδία;!! Προκαλούν τέτοια συγκίνηση που ανασηκώνονται και ριγούν ακόμη και οι πέτρες. Πού βρέθηκαν εκείνα τα ποιήματα που απαγγέλλονται ομαδικά, όπως στα αρχαία οράματα ίου Αισχύλου: Πού βρέθηκαν αυτά τα γεμάτα πάθος τραγούδια του αγώνα; Που βρέθηκαν αυτές οι έμμετρες κατάρες κατά των φονιάδων;
Σκουπίζουν τα δάκρυα τους οι νοικοκυρές, σφίγγουν τις γροθιές τους τα παλικάρια και οι κοπέλες και με μιας φουσκώνει σαν φουρτουνιασμένο κύμα η λαοθάλασσα που κατεβαίνει προς την πλατεία Για μια ακόμη φορά η Καισαριανή βροντοφωνάζει: «Θάνατος στο φασισμό». «Δε μας φοβίζουν των γερμανών τα βόλια, ούτε των προδοτών τα άδοξα σπαθιά». «Λευτεριά ή Θάνατος».
Με μιας έκλεισαν όλα τα μαγαζιά της συνοικίας, Κηρύχθηκε γενική απεργία πένθους για τους ηρωικούς, μας νεκρούς και πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας.
Την άλλη μέρα το πρωί μια ομάδα από ελασίτες και επονίτες μαζί με τις μανάδες των νεκρών μαχητών, τους βρήκαν κοντά στο «Αστέρι» κάτω από τον Ταξιάρχη, σ' ένα ύψωμα τάκε γαζομένους κυριολεκτικά απ’ τις σφαίρες του εχθρού, πλημμυρισμένους στο αίμα. Οι θέσεις που είχαν, έδειχναν πω, είχαν δώσει σκληρή μάχη με τους εχθρούς, που τους είχαν κυκλώσει...
Επικεφαλής των τσολιάδων στα υψώματα του Υμηττού ήταν ο Κοτζαμάνης και ο Μπαρκάτσας. που αργότερα εγκατέλειψε τα «τάγματα ασφαλείας» και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ.
Ο Απόλλων και ο Νίκος Νταλιάνης τάφηκαν στο ύψωμα οπού έπεσαν νεκροί... Οι υπόλοιποι τέσσερις τάφηκαν από τους γονείς τους στο νεκροταφείο της Καισαριανής.
Ο Στέφανος Τσάφος τραυματισμένος πιάστηκε αιχμάλωτος., Αργότερα μάθαμε τον ηρωικό θάνατο αυτού του παλικαριού. Τη στιγμή που τον «ανέκρινε» στο Γουδί Γερμανός αξιωματικός επιχείρησε ν' αρπάξει το πιστόλι τον για να τους ρίξει, αλλά πρόλαβαν οι τσολιάδες και γέμισαν το σώμα του με σφαίρες.. Μαζί με τον Τσάφο έπιασαν και το Γιώργο Πολεμαρχάκη που εκτελέστηκε στο Γουδί..
Τελείωσε μια απ’ τις πιο σκληρές κι αποφασιστικές μάχες, που έδωσε η Καισαριανή και νίκησε έναν εχθρό αποφασισμένο να την ξεθεμελιώσει, δίνοντας σαν αντάλλαγμα για τη νίκη στο βωμό τη; θυσίας τα πιο διαλεχτά της παιδιά..
Ας είναι αιώνια η μνήμη των ηρωικών νεκρών μας Σε τούτη τη μάχη οι απώλειες του ΙΙΙου τάγματος ήταν βαριές:
8 νεκροί - αξιωματικοί και μαχητές
2 αιχμάλωτοι (ο Στ. Τσάφος και ο Πολεμαρχάκης).
Απώλειες ταυ Εχθρού:
Νεκροί και τραυματίες 45.
Μ’ εφτά συντρόφους χτύπαγες αμέτρητα ζαγάρια γύρω όλη νύχτα σώριαζες των προδοτών κουφάρια! Κι η γειτονιά καρτέραγε του κάκου να 'ρθεις πίσω. Τ' αρματολίκι ταυ Υμηττού πήρε;με τη θανή σου
Του Κώστα Καλαντζή (Θεσσαλού), αφιερωμένο στον Απόλλωνα Δαυλάκο, ήρωα της Καισαριανής - Γραμματέα της ΚΟΒ.
Το 2ο σύνταγμα έχει εφοδιαστεί απ’ το Α' Σώμα πριν λίγες μέρες με 35 καινούργια αυτόματα κι αρκετά πυρομαχικά. Τα συγκέντρωσαν απ’ τη ΙΙ ταξιαρχία (δυτικών συνοικιών) που δε δεχόταν μεγάλες επιθέσεις αυτή την εποχή.
Απ’ αυτά, το ΙΙΙο τάγμα μας πήρε τα 15. Ηταν για μας γερή ενίσχυση εν όψει της μεγάλης μάχης. Αλλά καιρός είναι να ομολογήσω και μία αμαρτία μου. Το τάγμα μας, στις αναφορές του τότε προς τα ανώτερα κλιμάκια, δεν έδινε τα αληθινά στοιχεία του αριθμού των όπλων και των πυρομαχικών που διέθετε. Η τέλεια έλλειψή τους από τις 25.4,44 και για ένα εικοσαήμερο μας υποχρέωνε να κρύβουμε περίπου το 1/3 του οπλισμού μας, για να προσδίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στην απαίτησή μας για νέα όπλα...
I5/6/44. Απ' τις δύο μετά τα μεσάνυχτα, όλες οι δυνάμεις του 2ου συντάγματος παίρνουν τις προκαθορισμένες θέσεις μάχης,
Το Ιο τάγμα ( Γιάννη Κυριακίδη - Μουστάκια), με 50 περίπου μαχητές, προωθείται από το Κατσιπόδι και πιάνει θέσεις για επιθετική εξόρμηση πίσω απ' το Ιο Νεκροταφείο, στη βορειοανατολική γωνία του (οδό Υμηττού - Φρύνωνος), μέχρι την τοποθεσία «Δούγκαν» και την πλατεία Γεωργίου B" κοντά στο εργοστάσιο Μαλτσίνιώτη. Έτσι είναι αναπτυγμένο στα μεσημβρινά σύνορα της Γούβας, Αντικειμενικός σκοπός του τάγματος ήταν να χτυπήσει στα πλευρά του εχθρού την κρίσιμη στιγμή της μάχης, δημιουργώντας αντιπερισπασμό για την ανακούφιση του ΙΙου τάγματος.
Το ΙΙο τάγμα του Παύλου (Σπύρου Μπούσια), με δύναμη 70 ανδρών, έχει αναπτύξει ελαφρύς ομάδες κατά μήκος της οδού Φιλολάου (παραλλήλου της λεωφόρου Υμηττού), νια να εμποδίζει και να καθυστερεί την ανάπτυξη και προώθηση των εχθρικών δυνάμεων προς Βύρωνα - Γούβα - Νέα Ελβετία.
Στο ύψος της Ανάληψης, πίσω από το Σκοπευτήριο της Καισαριανής, άλλες ομάδες της Εθνικής Πολιτοφυλακής θα αποτελούν τη δεύτερη ελαστική γραμμή άμυνας του ΙΙου τάγματος. Τέλος οι κύριες δυνάμεις αυτού του τάγματος, μαζί με τις πιο πάνω ομάδες Πολιτοφυλακής, θα κρατήσουν «μέχρις εσχάτων» τον εχθρό στα σύνορα της Νέας Ελβετίας. - Ζωοδόχου Πηγής, στο ρέμα της «Γριάς» που αποτελεί φυσικό οχυρό και δύσκολα πατιέται από τον εχθρό. Είναι ανάγκη να διατηρήσουμε ελεύθερο το δρόμο υποχώρησης προς Νέα Ελβετία, των δυνάμεων του ΙΙΙου τάγματος Καισαριανής στην περίπτωση που θα χρειαστεί να σπάσει τον κλοιό και να υποχωρήσει προς τα εκεί.
Το ΙΙΙο τάγμα, με 80 άντρες. θα δεχτεί το κύριο βάρος της επίθεσης του εχθρού. Ο 1ος και ο 2ος λόχος (Κάτω και Άνω Καισαριανή) παίρνουν τις θέσεις του γενικού σχεδίου άμυνας της συνοικίας, όπως το έχω περιγράφει σε προηγούμενο κεφάλαιο. Ο καπετάνιος του τάγματος Γιάννης (Ορέστης Μακρής) με διαταγή του συντάγματος αναλαβαίνει υπεύθυνα να διευθύνει τη μάχη μέσα στην Καισαριανή.
Το τάγμα εφοδιάζεται με άφθονα πυρομαχικά. Θα δώσει τη μάχη μέσα στη συνοικία, με ελιγμούς μέσα στα σοκάκια και τις παράγκες και όποια τελικά τύχη θα έχει ο λαός της Καισαριανής. θα έχουν και οι μαχητές της διλοχίας, Η διαταγή είναι: «Οι παράγκες της Καισαριανής να γίνουν ένα καινούργιο Κάστρο του Υμηττού». Δεν πρέπει να περάσει ο εχθρός!!
Ο 3ος λόχος του ΙΙΙου τάγματος (Ζωγράφου - Κουπόνια), ενισχυμένος με τους πολιτοφύλακες, θα πρέπει επίμονα και με θάρρος να προβαίνει σε συνεχή χτυπήματα ενάντια στον εχθρό, που θα προσπαθήσει να προωθηθεί από το άλσος των Κουπονίων προς τις παράγκες της Καισαριανής. Δεν πρέπει να αφήσουν τον εχθρό να δημιουργήσει προϋποθέσεις μιας τέτοιας επίθεσης.
Την αποστολή αυτή του λόχου αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας ο Βασάλος και ο Μαραμπότας με 30 περίπου μαχητές.
Οι πολιτικές οργανώσεις όλων των συνοικιών μας έχουν κάνει καλή δουλειά στην προετοιμασία του λαού μας για μαχητική - μαζική συμμετοχή του στη μάχη. Άκουσα προσωπικά ομάδα επονιτών και κοριτσιών που μελετούσαν τρόπους, πώς θα πλησιάσουν τους απομονωμένους «τσολιάδες» ξαφνικά από πίσω, την ώρα της μάχης, για να τους αφοπλίζουν και να φτιάχνουν αμέσως καινούργιες ΕΛΑΣΙΤΙΚΕΣ ομάδες!!
Η αποφασιστικότητα, η πίστη στη νίκη και η αυτοθυσία της νεολαίας της Καισαριανής σ' αυτές τις στιγμές έφτανε στο «παράλογο», στο «απίστευτο». Ο ηρωισμός είχε χάσει πλέον την πραγματική σημασία του, γιατί είχε γίνει ένα ομαδικό - καθολικό φαινόμενο!
Ο εχθρός δεν ήρθε το πρωί. Ηθελε, φαίνεται να μας αιφνιδιάσει πάλι. Και μεις όμως, έχοντας την προηγούμενη πείρα, δε «λασκάραμε» καθόλου την ετοιμότητα μας,
Είναι 4 η ώρα το απόγευμα. Στο τάγμα έρχεται η πρώτη πληροφορία, Στα Ιλίσια (στην οδό Παπαδιαμαντοπούλου) έχουν συγκεντρωθεί ισχυρές δυνάμεις περίπου 300 γερμανοτσολιάδων με αυτοκίνητα. Αλλά δεν είναι μόνο αυτοί. Αλλοι 300 έχουν πιάσει σε βάθος τα υψώματα του Υμηττού, από το Μοναστήρι της Καισαριανής - Γαλοπούλα - Αστέρι και νοτιότερα πάνω από τη Νέα Ελβετία. Αυτούς δεν τους έχουμε αντιληφθεί, γιατί δεν έχουν πλησιάσει προς τα πρώτα υψώματα πάνω απ' την Καισαριανή, όπως έκαναν σε προηγούμενες περιπτώσεις, Επί κεφαλής τους είναι ο Γκοτζαμάνης και ο ταγματάρχης Μπαρκάτσας που αργότερα προσχώρησε στον ΕΛΑΣ...
Και να! Ξαφνικά και με απόλυτο συγχρονισμό, εμφανίζονται με πολλά αυτοκίνητα, σ' όλο το μήκος της λεωφόρου Υμηττού απ’ το Παγκράτι ώς τον Αη Νικόλα της Κάτω Καισαριανής. Είναι περίπου 250 μπουραντάδες και παπαγιώργηδες, που αναπτύσσονται και κινούνται στις καθέτους της λεωφόρου Υμηττού προς το Βύρωνα. Άλλοι 500 περίπου γερμανοτσολιάδες, χωροφύλακες και γερμανοί των ΕΣ-ΕΣ πλησιάζουν και αναπτύσσονται γρήγορα στην περιοχή του Αη Νικόλα της Κάτω Καισαριανής, Επί κεφαλής τους είναι ο αντισυνταγματάρχης Χριστοδουλάκης.
Την ίδια στιγμή ανεβαίνουν απ’ τη λεωφόρο Ζωγράφου τα αυτοκίνητα με τους τσολιάδες από τα Ιλίσια.
Έτσι με πλήρες και καλά οργανωμένο σχέδιο, ο εχθρός πετυχαίνει μέσα σι; 15 λεπτά να αναπτύξει όλες του τις δυνάμεις και να αρχίσει την επιχείρηση,
Η μάχη έχει αρχίσει! Χαλάει ο κόσμος από το κροτάλισμα των πολυβόλων και των αραβίδων του εχθρού, που συνοδεύεται από το «ψιλό κακάρισμα» των αυτομάτων του Ιου λόχου της Καισαριανής, Πιο πέρα οι μπουραντάδες τα «βρήκαν μπαστούνια» στο Βύρωνα απ’ το ΙΙο τάγμα κι έχουν κολλήσει στις αρχές της λεωφόρου Υμηττού. Με πολύ δύσκολοι προχωρούν για να μπουν στο Βύρωνα.
Οι εχθρικές δυνάμεις στην Καισαριανή κατορθώνουν να καταλάβουν γρήγορα τις πρώτες παράγκες και τα σπίτια γύρω απ' τον Αη Νικόλα και απέναντι απ' την οδό Φορμίωνος - Φιλολάου - Μίταξά, μέχρι και την κάθετο της λεωφόρου Καισαριανής. την οδό Σμύρνης. Δημιουργούν ένα μεγάλο κύκλο (μπλοκάρισμα) στην Κάτω Καισαριανή και κρατούν σε απόσταση τι; ομάδες του 1ου λόχου μας, που έχουν υποχωρήσει κάτω από τη φοβερή πίεση και εξακολουθούν από νέες θέσεις, πάνω απ' την οδό Σμύρνης, να παρενοχλούν τον εχθρό.
Οι τσολιάδες κι οι χωροφύλακες με τους λίγους Γερμανούς των ΕΣ-ΕΣ δεν προχωρούν. Προβαίνουν σε έρευνες και συλλήψεις των πολιτών στα σπίτια τους και τους συγκεντρώνουν στο κέντρο του κύκλου. Εκεί έχουν τρεις μασκοφόρους, ο ένας ήταν ο Παναγιώταρος, που δείχνουν τους πιασμένους αγωνιστές.
Έτσι σχεδόν όλες τους οι δυνάμεις μέχρι το σούρουπο ασχολούνται με ληστείες στα σπίτια, με συλλήψεις, με ξυλοδαρμούς απάνθρωπους των πολιτών και των γυναικών.
Μόλις άρχισε να σουρουπώνει, η διοίκηση του τάγματος βάζει σε εφαρμογή επιθετικό χτύπημα από την πλατεία της Παναγϊτσας και από τα πλάγια, δηλαδή από τις παράγκες της κεντρικής Καισαριανής. Χρησιμοποιούνται οι δυνάμεις του Ιου λόχου, ενισχυμένες και με το οπλοπολυβόλο μας. Το χτύπημα είναι ξαφνικό. Βρίσκει τους τσολιάδες και τους χωροφύλακες κουρασμένους από το πολύωρο αιματηρό όργιό τους στην Κάτω Καισαριανή και τους προκαλεί σοβαρές απώλειες (γύρω στους 25 νεκρούς και τραυματίες).
Ο κλοιός του εχθρού (μπλόκο) σκορπίζει και μετατρέπεται αμέσως σε μέτωπο μάχης στη λεωφόρο Υμηττού ώς τον Αη Νικόλα και πιο πέρα ώς το άλσος. Οι συλληφθέντες μένουν ελεύθεροι και φεύγουν...
Οι μασκοφόροι κρύβονται πίσω από τους τσολιάδες. Και τότε ο Πλυτζανόπουλος, μεσ' την απόγνωσή του, τηλεφωνεί στον «πρωθυπουργό» Ράλλη: «Αν θέλεις να ξεκαθαρίσω την Καισαριανή, δώσε μου την άδεια να της βάλω φωτιά»!
Πραγματικά έχουν κατεβάσει απ’ τα αυτοκίνητά τους δύο βαρέλια με βενζίνη για να βάλουν φωτιά!
Εκεί κοντά βρίσκεται και ο διοικητής του Αστυνομικού τμήματος της Καισαριανής με τους αξιωματικούς του. Ο Ράλλης απαντάει στον Πλυτζανόπουλο: «Κάνε ό,τι θέλεις»!
Και τότε επεμβαίνει ο διοικητής του Αστυνομικού τμήματος και λέει στον Πλυτζανόπουλο: «Αυτό δε θα το κάνετε, δε θα βάλετε φωτιά»!
Σύγχρονα δίνει διαταγή σ’ έναν αστυνόμο του, μπροστά στον Πλυιζανόπουλο, να τρέξει να βρει τον επικεφαλής των μπουραντάδων, να σπεύσουν σε βοήθεια για να μην αφήσουν τους τσολιάδες να βάλουν φωτιά.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες ο Πλυτζανόπουλος αναγκάζεται vu υποχωρήσει κι αποφασίζει να εξαπολύσει επίθεση για την κατάληψη ολόκληρης της Καισαριανής,
Την πιο πάνω στιχομυθία την πληροφορηθήκαμε την άλλη μέρα από αστυφύλακες του τμήματος... Δεν κατορθώσαμε μέχρι σήμερα να την επαληθεύσουμε..
Υπάρχει και η άποψη ότι ο διοικητής του τμήματος διέδωσε τα πιο πάνω, για να δείξει στους Καισαριανιώτες ότι ήταν ο «σωτήρας» τους...
Οι δυνάμεις του είναι αρκετές. Στο μεταξύ, παρά τα χτυπήματα του 3ου λόχου μας στου Ζωγράφου και τα Κουπόνια, ο εχθρός έχει καταλάβει τα Κουπόνια και προβαίνει σε συλλήψεις πολιτών.
Όμως και το ΕΛΑΣΙΤΙΚΟ χτύπημα ηλέκτρισε τον μουδιασμένο ώς εκείνη τη στιγμή λαό της Καισαριανής. Ξαφνικά πίσω απ’ τις γραμμές μας, μέσα στα στενά των φτωχόσπιτων, ο λαός, άντρες - γυναίκες - παιδιά, βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδούν, καταριούνται τους δολοφόνους. Τα χωνιά δημιουργούν πανδαιμόνιο, δίνουν κουράγιο στους ΕΛΑΣΙΤΕΣ... «θάνατος στους, γερμανοφασίστες», «Λευτεριά ή θάνατος».
Ο λαός παίρνει κουράγιο από τον ΕΛΑΣ και οι ελασίτες απ’ το φουρτουνιασμένο λαό.
Εχουμε γίνει όλοι μαζί ένα σώμα. Αντιμετωπίζουμε τον ίδιο κίνδυνο από τους εγκληματίες Κανένας δε λογαριάζει τη ζωή του!! Εκείνες τις στιγμές τo σύνθημα «Λευτεριά ή θάνατος» είναι το «πιστεύω μας». Είχαμε υποφέρει τόσα πολλά στα τρία χρόνια της φασιστικής κατοχής, ώστε δε λογαριάζαμε πια το χάρο. Είχαμε ρίξει ομαδικά την «κάπα μας στην αλυγαριά», όπως λέει η λαϊκή παροιμία.
Τα παλικάρια του ΕΛΑΣ ήταν ριζωμένα βαθιά στην αγκαλιά του λαού μας. Ακόμη και οι παράγκες με το λαβύρινθο των σοκακιών τους ζωντάνεψαν και ενώθηκαν μαζί μας Ολοι μαζί είχαμε μια καρδιά, που χτυπούσε ρυθμικά «Λευτεριά ή θάνατος».
Γιο να εξουδετερώσει, λοιπόν, ο εχθρός τους 80 οπλισμένους μαχητές που βρίσκονταν μέσα σ' αυτό το ηφαίστειο, το έτοιμο να εκραγεί και να κάνει στάχτη κάθε εχθρό που θα επιχειρούσε να το παραβιάσει, υπήρχαν ΜΟΝΟ δυο τρόποι: ή να βομβαρδίσουν με αεροπλάνα και κανόνια ξεθεμελιώνοντας ολόκληρη τη συνοικία με τους κατοίκους της μαζί ή να βάλουν φωτιά και να κάψουν τη συνοικία μαζί με μας.
Αν επιχειρούσε ο εχθρός να χωθεί στα στενά σοκάκια της ηρωικής Καισαριανής, καιροφυλαχτούσε εκεί ο θάνατος από το βόλι του ταμπουριαμένου ελασίτη. Μια τέτοια επιχείρηση θα τους στοίχιζε τη μισή τους δύναμη.
Και οι μεν Γερμανοί δεν τόλμησαν να διαπράξουν το έγκλημα του εμπρησμού. Είχαν πικρή πείρα από τις άμεσες αντιδράσεις του ελληνικοί) λαού, από ένα όμοιο έγκλημα που είχαν διαπράξει, μόλις 5 μέρες πριν στο Δίστομο. Αρχισαν να φοβούνται τα αντίποινα του ΕΛΑΣ, μια κι ετοιμάζονταν να ξεκουμπιστούν από την Ελλάδα μας.
Το τόλμησαν όμως και τ' αποφάσισαν ο Πλυτζανόπουλος κι ο Ράλλης. που είχε γίνει πρωθυπουργός, με την έγκριση των εγγλέζων.
Αν τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, παρά τη θέλησή τους, οφείλεται στην αντίδραση του λαού, του ΕΛΑΣ, των τίμιων αστυνομικών του τμήματος της Καισαριανής και στην απροθυμία αυτών των ίδιων των κατώτερων αξιωματικών και των γερμανοτσολιάδων, που φοβήθηκαν να εκτελέσουν μια τέτοια αποτρόπαιη πράξη.
Η στάση των αστυνομικών του τμήματος Καισαριανής. όπως το βεβαίωσαν οι ίδιοι, ήταν μια πατριωτική πράξη, που θα τους τιμά για πάντα! Ο καισαριανιώτικος λαός δεν ξεχνά και τιμάει τους πραγματικούς πατριώτες, ανεξάρτητα utio την πολιτική τους τοποθέτηση.
Ο Πλυτζανόπουλος. λυσσασμένος απ' την καινούργια αποτυχία του, διατάσσει επίθεση των δυνάμεων του. Είναι νύχτα, περίπου 9 το βράδυ. Δημιουργούν σφήνα στην κεντρική λεωφόρο και προχωρούν προς την πλατεία της Παναγίτσας.
Τώρα μπαίνει στη μάχη και ο 2ος λόχος μας (της Άνω Καισαριανής), Ο εχθρός κάνει δυο - τρεις προσπάθειες να στραφεί αριστερά προς τις παράγκες. Δέχεται γερά χτυπήματα απ' τις ομάδες μας των δύο λόχων και έχει σοβαρές απώλειες.
Παραιτούνται απ' αυτές τις επιθέσεις και εξαπολύουν νέα πιο ισχυρή, μ' όλες τους τις δυνάμεις, στην κεντρική λεωφόρο προς τα πρώτα υψώματα του Υμηττού. Πρόθεσή τους να κόψουν την Καισαριανή στα δύο και μετά να επιτεθούν σας παράγκες,
Υστερα από 4 ώρες σκληρής μάχης μ’ ολόκληρη τη διλοχία της Καισαριανής. κατορθώνει ο Πλυτζανόπουλος να απωθήσει τις δύο ομάδες του 2ου λόχου που αμύνονται στην κεντρική λεωφόρο, παρά τα συνεχή πλευρικά χτυπήματα που δέχονται απ' τις ομάδες των δύο λόχων μας στις παράγκες, Ο Αντ. Αραμπατζής με την ομάδα του κατορθώνει να περάσει στη Νέα Ελβετία και να ενωθεί με τις δυνάμεις του ΙΙου τάγματος.
Ενώ ο Αρης Δαυλάκος (Απόλλων), Γραμματέας της ΚΟΒ, με τη δική του ομάδα αναγκάστηκε, κάτω από την πίεση του εχθρού., να υποχωρήσει πέρα από τα τελευταία σπίτια της Καισαριανής και να βρεθεί στα νταμάρια. Ηταν πλέον αδύνατο να στραφεί κι αυτή η ομάδα προς τη Νέα Ελβετία.., Όταν σε κάποια στιγμή το αποφάσισε, ήταν αργά!..
Έτσι ο εχθρός πέτυχε τον πρώτο αντικειμενικό του στόχο, ύστερα από πολύωρη μάχη. Είχε καταλάβει τη λεωφόρο σ' όλο το μήκος της από τον Αη Νικόλα ώς τα πρώτα υψώματα του Υμηττού.
Είναι 1 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Δεν έχουν κουράγιο να συνεχίσουν την κύρια ενέργεια τους ενάντια στις παράγκες. Είναι εξουθενωμένοι και εξαντλημένοι απ’ την κούραση και την αγωνία του θανάτου που τους περιμένει σε κάθε σοκάκι. Μένουν ταμπουρωμένοι στη λεωφόρο, που είχαν καταλάβει, ώς το πρωί της 16.0.44.
Όσο διαρκούσε μέσα στη νύχτα η μάχη της κεντρικής λεωφόρου στην Καισαριανή, το ΙΙο τάγμα, σε συνεργασία και με το Ιο τάγμα που είχε περάσει σε επίθεση στα πλευρά του εχθρού, στο Βύρωνα και τη Γούβα, καθήλωσαν τους μπουραντάδες. πετυχαίνοντας αντιπερισπασμό, ώστε οι 250 μπουραντάδες να μην μπορούν να απαγκιστρωθούν για να βοηθήσουν τον Πλυτζανόπουλυ στην Καισαριανή.
Στις 1 και 30' μετά τα μεσάνυχτα, όταν ο εχθρός σταμάτησε την επίθεσή του, οι δυνάμεις μας των δύο λόχων (Ιου και 2ου) περίπου 60 μαχητές (μετά την υποχώρηση του Αν. Αραμπατζή προς Νέα Ελβετία και του Απόλλωνα προς τον Υμηττό), με διαταγή του τάγματος ακολούθησαν την ταχτική της «Λούφας». δηλαδή κατέχοντας ισχυρές οχυρές θέσεις, δεν ρίχνουν πυρά σε μεμονωμένους εχθρούς. Μόνον αν ο εχθρός εξαπολύσει επίθεση ενάντια στις παράγκες. τότε από πολύ μικρή απόσταση να χτυπούν αποφασιστικά με πυκνά πυρά, για να υποχρεώνουν τον εχθρό σε υποχώρηση.
Όμως οι γέρμανοτσολιάδες ήταν ζωντανά πτώματα από την κούραση και το φόβο της νύχτας. Ήταν αδύνατο να εξαπολύσουν άλλη επίθεση. Πέρασε η νύχτα σε κατάσταση αναμονής και για τον εχθρό και για μας,
Τα ξημερώματα ακούσαμε πολύ μακριά. προς το Αστέρι (ψηλά στον Υμηττό), πυροβολισμούς και. ριπές. που είχαν κρατήσει αρκετή ώρα Δεν αργήσαμε να εξηγήσουμε τι συνέβη εκεί. Κατά τις 9 το πρωί μια κουστωδία από γερμανοτσολιάδες έσερνε στη λεωφόρο «θριαμβευτικά», τον τραυματισμένο ελασίτη Στέφανο Τσάφο της ομάδας του Απόλλωνα, Μέσα σε φωνές και βλαστήμιες έλεγαν πως εξόντωσαν όλου; τούς ελασίτες στο βουνό.
Αμέσως μετά άρχισαν την αναδίπλωση και συγκέντρωσή τους στην Κάτω Καισαριανή. Ξεκουμπίζονταν απ' τα ιερά χώματα της Καισαριανή; για άλλη μια φορά νικημένοι.
Την ίσια στιγμή οι ελασίτικες δυνάμεις ακολουθούσαν’ τον εχθρό και έπαιρναν και πάλι τις κανονικές θέσεις τους και πιο πίσω άρχισε να συγκεντρώνεται ο οργισμένος λαός της Καισαριανής στην πλατεία της Παναγίτσα; Ξαναγύρισε και ο Αραμπατζής μι; την ομάδα του.
Μας λείπει όμως ο «Απόλλων» (Άρης Δαυλάκος) με τη δική του ομάδα... Μαθαίνουμε πως είναι νεκροί κοντά στο Αστέρι, ο Απόλλων, ο Σωτήρης Βενιέρης, ο Πρόδρομος Αδραμίτογλου, ο Ανδρέας Κρυσταλάκος, ο Μενεγάκης (Καλόγερόκι) και ο Νίκος Νταλιάνης..,
Η είδηση για γο θάνατο των παλικαριών μας κυκλοφορεί σαν αστραπή... Απ' τις παράγκες. τα φτωχόσπιτα βγαίνουν όλες οι μανάδες της Καισαριανής. Θρηνούν το θάνατο των παιδιών τους.
Δεν είναι όμως κλάμα αυτό. Είναι ένα μουγκρητό θεριού που το λάβωσαν πισώπλατα. Οι κατάρες φτάνουν ώς τα μεσούρανα. Όλη η συνοικία είναι ανάστατη, έχει συγκλονιστεί απ' τη θυσία των μαχητών μας! Και ποιον να πρωτοκλάψσυν!..
Και να! Ξαφνικά από τη ρεματιά ξεκινάει μια οργισμένη διαδήλωση προς τα κάτω, στη λεωφόρο, για την πλατεία της ΙΙαναγίτσας...
Επικεφαλής είναι η Ελένη (Ασπασία Παπαθανασίου). Ο θρήνος, οι φωνές, οι κατάρες έχουν το ρυθμό χορού αρχαίας τραγωδία;!! Προκαλούν τέτοια συγκίνηση που ανασηκώνονται και ριγούν ακόμη και οι πέτρες. Πού βρέθηκαν εκείνα τα ποιήματα που απαγγέλλονται ομαδικά, όπως στα αρχαία οράματα ίου Αισχύλου: Πού βρέθηκαν αυτά τα γεμάτα πάθος τραγούδια του αγώνα; Που βρέθηκαν αυτές οι έμμετρες κατάρες κατά των φονιάδων;
Σκουπίζουν τα δάκρυα τους οι νοικοκυρές, σφίγγουν τις γροθιές τους τα παλικάρια και οι κοπέλες και με μιας φουσκώνει σαν φουρτουνιασμένο κύμα η λαοθάλασσα που κατεβαίνει προς την πλατεία Για μια ακόμη φορά η Καισαριανή βροντοφωνάζει: «Θάνατος στο φασισμό». «Δε μας φοβίζουν των γερμανών τα βόλια, ούτε των προδοτών τα άδοξα σπαθιά». «Λευτεριά ή Θάνατος».
Με μιας έκλεισαν όλα τα μαγαζιά της συνοικίας, Κηρύχθηκε γενική απεργία πένθους για τους ηρωικούς, μας νεκρούς και πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας.
Την άλλη μέρα το πρωί μια ομάδα από ελασίτες και επονίτες μαζί με τις μανάδες των νεκρών μαχητών, τους βρήκαν κοντά στο «Αστέρι» κάτω από τον Ταξιάρχη, σ' ένα ύψωμα τάκε γαζομένους κυριολεκτικά απ’ τις σφαίρες του εχθρού, πλημμυρισμένους στο αίμα. Οι θέσεις που είχαν, έδειχναν πω, είχαν δώσει σκληρή μάχη με τους εχθρούς, που τους είχαν κυκλώσει...
Επικεφαλής των τσολιάδων στα υψώματα του Υμηττού ήταν ο Κοτζαμάνης και ο Μπαρκάτσας. που αργότερα εγκατέλειψε τα «τάγματα ασφαλείας» και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ.
Ο Απόλλων και ο Νίκος Νταλιάνης τάφηκαν στο ύψωμα οπού έπεσαν νεκροί... Οι υπόλοιποι τέσσερις τάφηκαν από τους γονείς τους στο νεκροταφείο της Καισαριανής.
Ο Στέφανος Τσάφος τραυματισμένος πιάστηκε αιχμάλωτος., Αργότερα μάθαμε τον ηρωικό θάνατο αυτού του παλικαριού. Τη στιγμή που τον «ανέκρινε» στο Γουδί Γερμανός αξιωματικός επιχείρησε ν' αρπάξει το πιστόλι τον για να τους ρίξει, αλλά πρόλαβαν οι τσολιάδες και γέμισαν το σώμα του με σφαίρες.. Μαζί με τον Τσάφο έπιασαν και το Γιώργο Πολεμαρχάκη που εκτελέστηκε στο Γουδί..
Τελείωσε μια απ’ τις πιο σκληρές κι αποφασιστικές μάχες, που έδωσε η Καισαριανή και νίκησε έναν εχθρό αποφασισμένο να την ξεθεμελιώσει, δίνοντας σαν αντάλλαγμα για τη νίκη στο βωμό τη; θυσίας τα πιο διαλεχτά της παιδιά..
Ας είναι αιώνια η μνήμη των ηρωικών νεκρών μας Σε τούτη τη μάχη οι απώλειες του ΙΙΙου τάγματος ήταν βαριές:
8 νεκροί - αξιωματικοί και μαχητές
2 αιχμάλωτοι (ο Στ. Τσάφος και ο Πολεμαρχάκης).
Απώλειες ταυ Εχθρού:
Νεκροί και τραυματίες 45.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου