ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΠΕ ,Ο ΗΛΙΘΙΟΣ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ,Ο ΧΑΤΖΗΔΑΚΙΣ ΤΗΣ Ν.Δ.

τηςΣοφίαςΧατζοπούλου     Στην εποχή του δόγματος της πληροφορίας είναι άκρως ενδιαφέρουσες οι διαπιστώσεις του αρχιερέα των πληροφορικών συστημάτων Bill Gates, ο οποίος δηλώνει ότι “η συνδεσιμότητα θα καταστήσει δυνατή τη διαφάνεια για καλύτερη διακυβέρνηση, παιδεία και υγεία.” Την ίδια στιγμή, ως ένας από τους

πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου διαπιστώνει επίσης ότι “ η τεχνολογία της πληροφορίας και η επιχείρηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για τη μία χωρίς να αναφερθεί στην άλλη.” Τέλος, γεμάτος ενθουσιασμό, προσθέτει ότι “το ίντερνετ είναι η πλατεία στο παγκόσμιο χωριό του μέλλοντος”.

  Με βάση λοιπόν αυτές τις αρχές, όταν κάποιος συμμετέχει σε πλατφόρμες, όπως το booking.com ή το airbnb, λαμβάνει τις πληροφορίες εκείνες που θα τον βοηθήσουν να καταναλώσει σωστά και ταυτόχρονα εκφράζει την άποψή του για το προϊόν που κατανάλωσε. Μετά από λίγο βέβαια θα συνειδητοποιήσει ότι αρχίζει να δέχεται συνεχείς ενημερώσεις και διαφημίσεις της πλατφόρμας που επισκέφτηκε… Αν χρειαστεί κάποιος γιατρό και κάνει μια απλή αναζήτηση στο google θα συνειδητοποιήσει ότι σε λίγο θα πέφτουν βροχή οι προτάσεις γιατρών, ειδικευμένων στο πρόβλημά του και μάλιστα στην προσωπική (;) του σελίδα στο facebook… γιατί όπως είπε ο νούμερο ένα στο καλτ της πληροφοριακής πλατφόρμας, Mark Zuckerberg, ιδρυτής του Facebook, “η διαφήμιση λειτουργεί πιο αποτελεσματικά όταν βρίσκεται σε σχέση με αυτό που ήδη ενδιαφέρει τους ανθρώπους”.

  Είναι προφανές, άρα, ότι το ίντερνετ εκτός από “πλατεία” που συναντιέμαι και ανταλλάσσω απόψεις, έχει εξελιχθεί σε μια πελώρια βάση δεδομένων, σε ένα νέο, καινοτόμο εργαλείο στα χέρια της καπιταλιστικής επιχείρησης για συλλογή στοιχείων και στατιστικές αναλύσεις για τη διαμόρφωση επιχειρησιακών σχεδίων και πολιτικών. Με αυτόν τον τρόπο, εκτός από τον σχεδιασμό των επιχειρήσεων, το ίντερνετ πολλαπλασιάζει τη δυνατότητα που είχαν τα συμβατικά ΜΜΕ ως προς την επιρροή, και τη διαμόρφωση επιθυμιών, στάσεων και απόψεων, μέσα από τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, αυτό που η κοινωνική ψυχολόγος, Shoshana Zuboff, ονομάζει “καπιταλισμό της παρακολούθησης” (capitalism of surveillance) (1), μέσα δηλαδή από την παρακολούθηση και πρόβλεψη συμπεριφορών και μάλιστα εν αγνοία του υποκειμένου.

  Το ίντερνετ εδραιώνει την κυριαρχία του με το να επενδύει σε δύο παράγοντες, στην “ελευθερία” και την “αλήθεια”. Η ελευθερία της πληροφορίας υπήρξε από την αρχή του ίντερνετ ακρογωνιαίος λίθος της λειτουργίας του, κάτι που εξιδανίκευσε την τεχνολογία του και έπεισε ότι προχωράμε σε μια νέα εποχή απελευθέρωσης. Η αλήθεια προκύπτει μέσα από την απολυτοποίηση του πλουραλισμού ως κριτηρίου ορθότητας και εγκυρότητας της πληροφορίας. Αυτή η απολυτοποίηση έχει διαμορφώσει περιβάλλοντα, όπως για παράδειγμα το wikipedia, το οποίο θεωρείται πια ευρέως αποδεκτό ως μια αξιόπιστη πηγή γνώσης, στη βάση ότι η γνώση και η αλήθεια προκύπτει μέσα από την εισαγωγή, κριτική και αντιπαράθεση πληροφοριών από πολλούς, μεμονωμένους χρήστες σε ένα σύστημα, το οποίο θεωρούμε ότι νομοτελειακά θα ισορροπήσει.

  Έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου (είναι γνωστός ο αέρας αυτοπεποίθησης που αποπνέει η απάντηση “το βρήκα στο ίντερνετ”) το διαδίκτυο φαίνεται να δημιουργεί ένα ιδεατό περιβάλλον συμμετοχικότητας, διαφάνειας, λογοδοσίας κι αλήθειας δημιουργώντας την ψευδαίσθηση μιας κοινωνίας πολιτών πολλές φορές με αμεσοδημοκρατικά χαρακτηριστικά. Και ίσως θα μπορούσε κάπως, κάπου, κάποτε να πάρει όντως τέτοια χαρακτηριστικά, αλλά μην ξεχνάμε ότι το διαδίκτυο αυτή τη στιγμή λειτουργεί σε συγκεκριμένο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον με το οποίο βρίσκεται σε αλληλεξάρτηση, όπως πολύ σωστά το είπε ο Bill Gates “με την επιχείρηση”. Με άλλα λόγια το διαδίκτυο βρίσκεται σε άρρηκτη σχέση με τον καπιταλισμό και τον πολιτικό εκφραστή του τον νεοφιλελευθερισμό, παρέχοντας την τεχνολογική, επιστημονική και νομιμοποιητική βάση για την εδραίωση των αξιών τους (εμπορευματοποίηση, ποσοτικοποίηση, ανταγωνισμό) με στόχο μια νέα μορφή ελέγχου και κυριαρχίας.

    Αυτές οι νέες σχέσεις εξουσίας που διαμορφώνονται δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό που παρουσιάζει η Zuboff, “ο συνδυασμός του κράτους παρακολούθησης και του καπιταλιστικού αντιστοίχου του σημαίνει ότι η ψηφιακή τεχνολογία διαχωρίζει τους πολίτες σε κάθε κοινωνία σε δύο κατηγορίες: στους παρακολουθούντες (που είναι αόρατοι, άγνωστοι και μη λογοδοτούντες) και στους παρακολουθούμενους.” (1) Με αυτόν τον τρόπο το μήνυμα όταν περάσει από την ελεύθερη, πεντακάθαρη, διαφανή βιτρίνα του διαδικτύου χάνεται σε έναν λαβύρινθο σκοτεινών αποδεκτών και χρήσεων. Αυτό που μένει σαν αίσθηση στον χρήστη είναι ότι συμμετείχε, ότι εξέφρασε την άποψή του και το συναίσθημά του, ότι ακούστηκε. Διαμορφώνεται έτσι μια νέα έννοια της κοινής γνώμης, μια νέα έννοια πολίτη και δημοκρατίας σχεδόν δημοψηφισματικού χαρακτήρα με το πάτημα ενός like. Έτσι όμως η δημοκρατία γίνεται μια ποσοτική διεργασία χωρίς πρόσωπο, χωρίς καμία αντίθεση και σύνθεση, απλά μια καταχώρηση και απεικόνιση απρόσωπων απόψεων με τη μορφή αστεριών, μετατρέποντας κάθε αντικείμενο και ανθρώπινη δραστηριότητα σε προϊόν έτοιμο προς κατανάλωση.

Το Σχολείο στο Διαδίκτυο

  Στη μεγάλη κεντρική πλατεία του χωριού της google ο καθένας έχει τη δυνατότητα να “μοιραστεί” τη γνώμη του για όλα όσα του παρέχει η εταιρία. H google με τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια κέρδη (προερχόμενα κυρίως από τη διαφήμιση) και τους 99.000 περίπου εργαζόμενους, έχει ως στόχο να οργανώσει όλες τις πληροφορίες του κόσμου και να τις κάνει παγκόσμια διαθέσιμες βασισμένη στην αρχή ότι η δημοκρατία στο διαδίκτυο λειτουργεί κι ότι όλοι μπορούν να κερδίσουν χρήματα χωρίς να κάνουν κακό…(2) Η Εταιρία λειτουργεί ως ένα νέο είδος Πανοπτικού που χαρτογραφεί κάθε έκφανση του ανθρώπινου πολιτισμού σε όλα τα μήκη και πλάτη του γεωγραφικού και γνωστικού χώρου.     Φτάνει να πληκτρολογήσει κανείς την αναζήτησή του κι αμέσως του δίνονται οι συντεταγμένες της, τα στοιχεία της και τα …αστεράκια της, με βάση την κριτική του κοινού, είτε η αναζήτηση αυτή αφορά ένα κατάστημα, ένα θέατρο ή ένα σχολείο.

  Η κριτική και αξιολόγηση σχολείων γίνεται όμως και πιο οργανωμένα και στοχευμένα μέσα από ειδικά διαμορφωμένες πλατφόρμες. Μεγάλη δημοσιότητα πήρε η προσπάθεια του ακροδεξιού κόμματος της Γερμανίας, ΑfD, να ξεκινήσει μια πλατφόρμα, στην οποία να μπορούν γονείς και μαθητές, ακόμα και ανώνυμα, να αναφέρουν με καταστάσεις και πρόσωπα τα όσα γίνονται και λέγονται μέσα στα σχολεία, αναφορικά με το κόμμα και τη ξενοφοβική, φασιστική του ιδεολογία. Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα είδος “πλατφόρμας – καταδότη” των εχθρών του κόμματος και μάλιστα στο όνομα της δημοκρατίας, αφού με βάση τους σχεδιαστές δεν είναι τίποτα άλλο από μια πλατφόρμα δημοκρατίας με στόχο την εγγύηση της αντικειμενικότητας και της αμεροληψίας στα σχολεία. (3)

  Πρόσφατα στη χώρα μας εμφανίστηκε άλλη μια προσπάθεια πλατφόρμας αξιολόγησης σχολείων. Η πλατφόρμα αυτή αγνώστου προέλευσης παροτρύνει γονείς και εκπαιδευτικούς να γίνουν μέλη και να παρέχουν στοιχεία πάνω σε συγκεκριμένες παραμέτρους καθώς και κριτική για οποιοδήποτε σχολείο επιθυμούν στην επικράτεια. Στόχος της ιστοσελίδας είναι κατά τα λεγόμενά της η “καλοπροαίρετη κριτική που λειτουργεί ενθαρρυντικά για τους δημόσιους λειτουργούς, γεμίζει με αισιοδοξία τους γονείς και μαθητές, εμπνέει, συγκινεί, προκαλεί συνεργασίες & συνέργειες λειτουργώντας εποικοδομητικά για το σύνολο της Δημόσιας Εκπαίδευσης.” Όπως εμφατικά σημειώνουν οι ανώνυμοι συντάκτες του κειμένου και διαχειριστές της ιστοσελίδας “η Δημόσια εκπαίδευση είναι υπόθεση όλων μας”. Η ιστοσελίδα παρέχει τη δυνατότητα βαθμολόγησης διαφόρων δεικτών με αστεράκια όπως βλέπουμε στην εικόνα.

  Είναι απορίας άξιο πώς μετριούνται και χωράνε ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως το ενδιαφέρον του μαθητή ή η διαμόρφωση της προσωπικότητας, σε 3 ή σε 4 αστεράκια. Επίσης πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα ο πραγματικός λόγος ύπαρξης τέτοιων ιστοσελίδων αξιολόγησης και κατηγοριοποίησης σχολείων στη λογική των παρεχόμενων εγκαταστάσεων, υπηρεσιών και εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων.

  Για να το κάνουμε αυτό θα συμβουλευτούμε έναν από τους πρώτους διδάξαντες στις πλατφόρμες αξιολόγησης σχολικών μονάδων, και μάλιστα με το κύρος που του δίνει η λειτουργία του ως αποκλειστικός και επίσημος φορέας αξιολόγησης στην Αγγλία, τον Ofsted.

  Ο Ofsted (ακρωνύμιο για Office for Standards in Education, in Children’s Services and Skills) είναι υπεύθυνος για την εποπτεία, αξιολόγηση και ρύθμιση όλων των εκπαιδευτικών φορέων, έτσι ώστε να διαφυλάξει ότι “οι οργανισμοί που παρέχουν εκπαίδευση και φροντίδα στην Αγγλία είναι υψηλού επιπέδου για τους μαθητές”. Έργο του Ofsted επίσης για να το καταφέρει αυτό είναι η συλλογή δεδομένων με τη μορφή μετρήσεων και πινάκων για τη σύνταξη τακτικών αναφορών επίδοσης και απόδοσης των σχολικών μονάδων, οι οποίες επισυνάπτονται στο διαδίκτυο, στην επίσημη ιστοσελίδα κάθε σχολείου προς ενημέρωση του κοινού.

  Η πλατφόρμα του Ofsted φαίνεται εντυπωσιακά εμπεριστατωμένη με στατιστικές αναλύσεις και μετρήσεις που δίνουν επιστημονική εγκυρότητα και φερεγγυότητα στον φορέα της αξιολόγησης. Μέσα στην πλατφόρμα για κάθε σχολείο δίνεται ένας βαθμός-χαρακτηρισμός (ακατάλληλο, χρειάζεται βελτίωση, καλό και εξαιρετικό). Ο βαθμός αυτός συνοδεύεται από την αναλυτική έκθεση επιθεώρησης του Ofsted, όπου αναλύονται και αξιολογούνται παράγοντες όπως τη διοίκηση και ηγεσία, η συμπεριφορά και ασφάλεια των μαθητών, η ποιότητα της εκπαίδευσης και η επίδοση των μαθητών και προτείνονται μέθοδοι για την βελτίωσή τους. Οι εκθέσεις αυτές αντλούν φυσικά την αξιοπιστία τους από τις μετρήσεις που παρέχονται αναλυτικά στη σελίδα του σχολείου και αφορούν τις επιδόσεις των μαθητών σε συγκεκριμένες δεξιότητες μέσα από τυποποιημένα τεστ και τη σύγκριση των επιδόσεων αυτών με τον μέσο όρο των σχολείων της Αγγλίας.

  Πέρα από τα γραφήματα απόδοσης, στην ιστοσελίδα του σχολείου μπορεί να βρει κανείς στατιστικά στοιχεία που δίνουν πληροφορίες για τον μαθητικό πληθυσμό του σχολείου, για παράδειγμα πόσο είναι το ποσοστό των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, ή το ποσοστό των μαθητών που η πρώτη τους γλώσσα δεν είναι τα αγγλικά, και πάντα τα ποσοστά αυτά υπόκεινται στη σύγκριση με τον εθνικό μέσο όρο.

  Τέλος μετά από τη διεξοδική ανάλυση ποσοτικών δεικτών η σελίδα του Ofsted γίνεται πιο προσωπική προς τον χρήστη – γονέα, παρέχοντας του τη δυνατότητα να γράψει την άποψη του για το σχολείο στον αντίστοιχο χώρο που ονομάζεται parents’ view.

  Έτσι έχουμε μια λεπτομερή ακτινογραφία του σχολείου, η οποία κατά τον φορέα αξιολόγησης και το αγγλικό υπουργείο παιδείας θα βοηθήσει στην βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά.

  Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι προσδοκίες για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης έχουν αποτύχει παταγωδώς. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Αγγλία γίνεται όλο και πιο ταξικό, αποκλείοντας όλο και μεγαλύτερο αριθμό ατόμων από την εκπαίδευση. Το σχολείο προσπαθεί να προσελκύσει κεφάλαια με τη μορφή δωρεών και χορηγιών για να μπορέσει να ανεβάσει τα ποσοστά του στα αξιολογικά τεστ. Η δε μόρφωση υποβαθμίζεται σε μια εκγύμναση για την επιτυχία στα τυποποιημένα τεστ που θα εγγυηθούν την επιβίωση του σχολείου, την προσέλκυση μαθητών και χορηγών καθώς και την διατήρηση της κρατικής επιχορήγησης. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση όλο και περισσότερα σχολεία δεν μπορούν να επιβιώσουν και σταδιακά περνάνε στα χέρια ιδιωτών διαχειριστών με τη μορφή των academies. Η σύμπραξη όμως δημόσιου και ιδιωτικού τομέα οδηγεί στην πλήρη εμπορευματοποίηση της παρεχόμενης εκπαίδευσης εντείνοντας τον αποκλεισμό των μαθητών – πελατών που δεν συμφέρουν την επιχείρηση, και υποβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο την παρεχόμενη εκπαίδευση.

  Είναι φανερό ότι η αξιολόγηση, οι πλατφόρμες δεδομένων και η ιδέα του συστήματος που ισορροπεί από μόνο του δεν έχει λειτουργήσει καθόλου στην Αγγλία αλλά και αλλού (παρόμοια συστήματα ακολουθούνται και σε άλλες χώρες όπως στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ με παρόμοια αποτελέσματα). Παρόλα αυτά η ιδέα των αξιολογικών πλατφόρμων δεν εγκαταλείπεται. Ίσα ίσα προτείνεται και επεκτείνεται κι από επίσημους φορείς στη χώρα μας ως η πανάκεια των προβλημάτων της εκπαίδευσης.

  Για να το καταλάβουμε αυτό πρέπει να δούμε ακριβώς ποιες είναι οι τάσεις μέσα από τα προτάγματα του νεοφιλελευθερισμού παγκοσμίως, όσον αφορά το κοινωνικό κράτος, την οικονομία και αυτό που ονομάζουμε το “σχολείο της αγοράς”. Σε αυτό θα μας βοηθήσει η ανάλυση των δεδομένων και προτάσεων του κατεξοχήν φορέα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην παγκοσμιοποιημένη αγορά, που δεν είναι άλλος από τον ΟΟΣΑ.

  Μέσα στις εκθέσεις του ΟΟΣΑ (4) έχει πολλάκις διατυπωθεί η ανάγκη ελεύθερης επιλογής σχολείου από τον γονιό, θέση που έχει υιοθετηθεί στην Ελλάδα από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, με την τελευταία να το θέτει σε απόλυτη προτεραιότητα στις προγραμματικές της δηλώσεις. Σαφώς και είναι κατανοητή η θέση αυτή του ΟΟΣΑ, αφού είναι απόλυτα συνεπής με τις αρχές της νεοφιλελεύθερης θεωρίας όπου η αγορά ισορροπεί μόνο όταν λειτουργεί ελεύθερα. Όπως διατυπώνεται μέσα στις εκθέσεις του ΟΟΣΑ “Η επιλογή σχολείου θα οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα, μόνο όταν η επιλογή είναι πραγματική και ορθολογική, όταν δηλαδή οι γονείς θα είναι σε θέση να επιλέξουν μια σημαντική πλευρά της εκπαίδευσης του παιδιού τους πχ. τις παιδαγωγικές προσεγγίσεις που ακολουθεί ένα σχολείο.”

  Από το παραπάνω προκύπτει ότι ο γονιός πρέπει να έχει κάθε πληροφορία που χρειάζεται για αυτήν την επιλογή του, πράγμα που θεωρητικά του το παρέχει η αξιολόγηση και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της στο διαδίκτυο. Εδώ προκύπτει η πρώτη αντίφαση όμως. Πως μπορεί κάποιος να αξιολογήσει και να συγκρίνει με εγκυρότητα έννοιες όπως την παιδαγωγική σχέση, την παιδαγωγική μέθοδο και τη διαμόρφωση της προσωπικότητας; Για να το κάνει αυτό πρέπει πρώτα να τις αντικειμενοποιήσει και να τις ποσοτικοποιήσει σε μεγέθη που να μπορούν να μετρηθούν, και ουσιαστικά να κρίνει εκ του αποτελέσματος, στην προκειμένη περίπτωση, από την απόδοση του μαθητή σε τυποποιημένα τεστ.   Είναι όμως αυτό επαρκές κριτήριο των περίπλοκων σχέσεων, διαδικασιών και διεργασιών που αναπτύσσονται στο περιβάλλον ενός σχολείου; Κάθε άλλο. Ίσα ίσα που μπορεί να λειτουργήσει παραμορφωτικά στην κατανόηση των παιδαγωγικών προβλημάτων και δυσκολιών και να επιβαρύνει με επιπλέον πίεση ένα ήδη κουρασμένο και επιβαρυμένο κομμάτι του πληθυσμού, καθώς αυτό το ποσοτικό σχήμα δεν υπολογίζει καθόλου τους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες μέσα στους οποίους λειτουργεί ένα σχολείο, και οι οποίοι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την παιδαγωγική σχέση και τα προβλήματα που προκύπτουν.

  Το σύστημα όμως δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων, παρά μόνο για την εξάλειψή τους με οποιοδήποτε κοινωνικό κόστος . Η έκθεση του ΟΟΣΑ συνεχίζει χτίζοντας ακόμα περισσότερο στην ιδέα της ελευθερίας μέσα από την προώθηση της ιδέας της αυτονομίας της σχολικής μονάδας.

  Έχοντας ως βάση την κατάταξη των σχολείων μέσα από τους διαγωνισμούς PISA, ο ΟΟΣΑ καταλήγει ότι “ τα σχολεία που είχαν τα μεγαλύτερα σκορ στην επιστήμη ήταν σχολεία στα οποία οι διευθυντές και οι καθηγητές είχαν μεγαλύτερη διοικητική αυτονομία”.

Ουσιαστικά αυτό που προτείνεται είναι ένα ευέλικτο σχολείο, και ως προς το πρόγραμμα σπουδών και ως προς τον καθορισμό του μαθητών και του διδακτικού προσωπικού, καθώς και της χρηματοδότησης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η έκθεση του ΟΟΣΑ στην κρατική επιχορήγηση των ιδιωτικών σχολείων με τη μορφή κουπονιών (voucher), στην οποία εστιάζει ως έναν τρόπο επέκτασης της ιδέας της επιλογής σχολείου στον γενικότερο πληθυσμό και της προώθησης του ανταγωνισμού μεταξύ των σχολείων, ο οποίος κατά τον ΟΟΣΑ πάντα, δημιουργεί πρόσθετα κίνητρα για καινοτομία. Η καινοτομία και η επιτυχία του σχολείου σε διεθνείς διαγωνισμούς τύπου PISA κλείνει έναν “κύκλο εργασιών”, κεφαλαιοποιώντας τη γνώση, μετατρέποντας το σχολείο σε ένα είδος επιχείρησης που παράγει κέρδος για το ίδιο και για την αγορά, μέσα στην οποία δραστηριοποιείται.

  Η κατηγοριοποίηση με βάση την παραγωγικότητα των σχολείων, συνεχίζοντας το επιχείρημα του ΟΟΣΑ, βοηθά τον γονέα και τον μαθητή να έχουν άποψη πάνω στην εκπαίδευση την οποία μπορούν να διαλέξουν ελεύθερα μέσα από τις πλατφόρμες αξιολόγησης σχολείων. Κάποια εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν βέβαια είναι τα εξής:

– ποιος και με ποιο τρόπο καθορίζει τι αποτελεί “καλή εκπαίδευση”; Τα τεστ πολλαπλών επιλογών είναι ενδεικτικά μόρφωσης; Πώς αποκτούν κύρος στην κοινή γνώμη;

– πόσο “ελεύθερη” είναι η επιλογή, όταν αυτό το μοντέλο σχολείου-επιχείρησης μέσα σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς και ανταγωνισμού θα έχει την τάση να επιλέγει το ίδιο τον μαθητικό του πληθυσμό, για να μπορέσει να διατηρήσει την υψηλή θέση στις λίστες κατηγοριοποίησης;

– πως θα προστατευθεί ο δημόσιος, δωρεάν χαρακτήρας της παιδείας όταν ένα μέρος της κρατικής επιχορήγησης θα διοχετευτεί στην ιδιωτική εκπαίδευση αντί να αξιοποιηθεί στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα;

Εν κατακλείδι

  Τα αποτελέσματα στις Αγγλοσαξωνικές χώρες είναι άκρως αποκαρδιωτικά. Τα τελευταία χρόνια η εκπαίδευση χάνει όλο και μεγαλύτερο αριθμό εκπαιδευτικών οι οποίοι γονατίζουν κάτω από τις υπέρογκες απαιτήσεις, τις συνεχείς αξιολογήσεις, την μόνιμη πίεση να ανταποκριθούν οι μαθητές τους στα κριτήρια που τίθενται σε συνδυασμό με τη σταθερή μείωση πόρων και τους χαμηλούς μισθούς. (5) Την ίδια στιγμή το ποσοστό σχολικής διαρροής σκαρφαλώνει επικίνδυνα με έναν στους πέντε μαθητές να εγκαταλείπουν το σχολείο πριν τα 16 τους χρόνια μην μπορώντας να ανταποκριθούν στα υψηλά στάνταρ που θέτει το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο δεν έχει πια ως στόχο την μόρφωση όλων, αλλά την εξασφάλιση του σχολείου ως οικονομικού οργανισμού σε ένα σύστημα άκρατου εκπαιδευτικού καπιταλισμού και νεοφιλελευθερισμού. Είναι προφανές ότι τα συστήματα ελεύθερης πρόσβασης και οι αξιολογικές πλατφόρμες σχολείων έχουν οδηγήσει σε κοινωνικό διαχωρισμό και κατηγοριοποίηση σχολεία και μαθητές, με βάση κοινωνικο -οικονομικά και πολιτισμικά κριτήρια. (6)

  Η κατηγοριοποίηση αυτή έχει άμεσο αντίκτυπο στην κοινωνία, η οποία αναπαράγει με αυτόν τον τρόπο τις ανισότητες, αντί να τις αμβλύνει όπως θα έπρεπε μέσω της εκπαίδευσης. Μια “παιδαγωγική” αντίληψη, η οποία βασίζεται στην παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα, αντικειμενοποιεί, περιορίζει την γνώση σε ανταλλακτική αξία, οδηγώντας την κοινωνία στον κοινωνικό δαρβινισμό.

  Η αντίληψη της δημοκρατίας στο διαδίκτυο με τη μορφή της “αόρατης χειρός” που ρυθμίζει την αγορά έχει οδηγήσει σε έναν καπιταλιστικό πλουραλισμό, ο οποίος μετατρέπει καθετί σε προϊόν και κάθε χρήστη σε καταναλωτή, υποβιβάζοντας ακόμα και αυτήν την ιδέα της δημοκρατίας και του πολίτη σε ένα ανώνυμο πάτημα κουμπιού. Μια εικονική δημοκρατία στην υπηρεσία της αγοράς με άλλα λόγια.

  Η ποσοτικοποίηση και αξιολόγηση των πάντων στο διαδίκτυο νομιμοποιεί το σύστημα στα μάτια των ανυποψίαστων χρηστών ως “αληθές και διαφανές”, και βοηθά την αγορά να προβλέπει και να οργανώνει την παραγωγή και κατανάλωση με τέτοιο τρόπο, ώστε να διαφυλάττει το κέρδος και τη διατήρηση του status quo σε παγκοσμιοποιημένο επίπεδο.

  Το σχολείο βγαίνει ανοχύρωτο στη διαδικτυακή αγορά και συνθλίβεται αν δεν μπορέσει να ανταποκριθεί στους ανελέητους νόμους της. Ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει είναι να “παίξει το παιχνίδι σωστά”, να γίνει ανταγωνιστικό, να μεταλλαχτεί, κι από φορέας γνώσης, αμφισβήτησης και απελευθέρωσης να ενταχτεί πανηγυρικά στο σύστημα, παράγοντας υπεραξία που θα την καρπώνεται η αγορά και μεταδίδοντας και εμπεδώνοντας αυτή τη νέα κουλτούρα της μέτρησης και της αξιολόγησης, της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας, της ανώνυμης διαφάνειας και καπιταλιστικής παρακολούθησης που θα διαμορφώνει τους εργαζόμενους και πολίτες του μέλλοντος.

  Υ.Γ Μετά από την πρόσφατη σύλληψη του Julian Assange, ιδρυτή των Wikileaks, καλό είναι να υπενθυμίσουμε κάποια από τα λόγια του:

“ Η δύση έχει κεφαλαιοποιήσει της βασικές σχέσεις εξουσίας της μέσα από ένα δίκτυο από συμβόλαια, δάνεια, μερίσματα, τραπεζικά μερίδια κτλ. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι εύκολο να έχεις “ελευθερία του λόγου” γιατί σπάνια κάποια αλλαγή στην πολιτική βούληση θα οδηγήσει στην αλλαγή αυτών τα βασικών εργαλείων. Ο λόγος στη Δύση είναι ελεύθερος σαν τα πουλιά, αφού σπάνια έχει κάποιο αντίκτυπο στην εξουσία”

“ Το διαδίκτυο, το σημαντικότερο εργαλείο για χειραφέτηση, έχει μετατραπεί στον πιο επικίνδυνο διευκολυντή του ολοκληρωτισμού που έχει ποτέ υπάρξει.” (7)

Παραπομπές

1. Naughton J. (2019). ««The goal is to automate us»: welcome to the age of surveillance capitalism», The Guardian.

2. Google, λύμα στη Wikipedia.com.

3. Λασπίδου, Α. (2018). «Οι πλατφόρμες του ακροδεξιού AfD για πολιτική στοχοποίηση των εκπαιδευτικών και η «πολιτική ουδετερότητα» στο σχολείο», Σελιδοδείκτης για την εκπαίδευση και την κοινωνία.

4. School choice and school vouchers: An OECD perspective, OECD 2017.

5. Ferguson, D. (2018). ««I will never return to teach in England»: the UK teachers finding refuge abroad», The Guardian.

6. Graeme, P. (2012). «OECD: fifth of British teenagers «drop out of school at 16»», The Telegraph.

7. Julian Assange quotes, Goodreads.com.