Το μέλλον σαν σκουπιδοτενεκές

 

 

ΤΑΣΟΣ ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ

 

     «Το μέλλον διαρκεί πολύ» είναι ο τίτλος ενός πονήματος του μαρξιστή στοχαστή Λουί Αλτουσέρ, γραμμένου σε δραματικό τόνο με αφορμή

γεγονότα της προσωπικής του ζωής. Στον αφορισμό αυτόν όμως για το μέλλον θα πρέπει ίσως να προσθέσουμε και τη φράση «και κοστίζει πολύ», αφού ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός μεταθέτει σ’ αυτό όλα τα χρέη και τα «υπόλοιπα» του παρόντος.

  Η διαγενεακή αλληλεγγύη, η οποία αποτέλεσε επί δεκαετίες τη βάση του κοινωνικού κράτους, διαρρηγνύεται σήμερα βιαίως και η νέα γενιά αντιμετωπίζεται ως ο παρίας ενός συστήματος-Κρόνου που κυριολεκτικά καταβροχθίζει τα παιδιά του.

   Οι νέες γενιές πληρώνονται λιγότερο για ίση δουλειά με εμάς, δουλεύουν περισσότερες ώρες και σύντομα το ασφαλιστικό σύστημα, που υποτίθεται ότι θα τους καλύπτει, θα είναι ένα καζίνο στο οποίο το κράτος θα τζογάρει τις εισφορές τους.

   Αυτό σημαίνει ότι όλες οι ορίζουσες της ζωής τους θα είναι πλέον επισφαλείς και μετέωρες, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να καταλήξουν πένητες και ενδεείς στους δρόμους ή σε ιδρύματα -εάν και εφόσον και αυτά τα τελευταία συνεχίσουν να υπάρχουν.

Θα μου πείτε ότι ίσως αυτό να είναι το λιγότερο, εάν σκεφτούμε ότι επιβάλλουμε στους νέους να πληρώσουν και το τίμημα της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή τους στερούμε ακόμα και το στοιχειώδες: ένα πλαίσιο φυσικής ύπαρξης σ’ ένα βιώσιμο περιβάλλον. Οι μεταπολεμικές γενιές εργάστηκαν, αναπτύχθηκαν και ευημέρησαν σε μια κοινωνία που προσέφερε σταθερότητα, ασφάλεια και προστασία και τώρα -ελέω ενός αρπακτικού οικονομικού συστήματος- στέλνουν τον λογαριασμό της σπατάλης και της κατανάλωσης στους νέους τού σήμερα και του αύριο.

   Ο καπιταλισμός, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό το άμεσο και κοντόφθαλμο κέρδος, «καταναλώνει» σήμερα τις νέες γενιές, εξοβελίζοντας τα δικά του σκουπίδια στο μέλλον τους, το οποίο αντιμετωπίζει σαν σκουπιδοτενεκέ για κάθε ανεπιθύμητο πρόβλημα και κάθε απόβλητο, προϊόν της κερδοσκοπικής λειτουργίας του.

   Ας προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση αυτών των νέων: καλούνται να εργαστούν σε μια αγορά εργασίας με ελάχιστα εναπομείναντα δικαιώματα, με εξευτελιστικούς μισθούς και μηδαμινές πιθανότητες κοινωνικής ανόδου – εκτός και εάν είναι μέλη της ελίτ των «αρίστων», δηλαδή μιας παρασιτικής κάστας με μοναδικό προσόν τον κληρονομημένο πλούτο και το οικογενειακό «όνομα».

   Οι ανισότητες εισοδήματος και πλούτου μπορούν -όπως δείχνουν πλέον όλες οι μελέτες (Πικετί, Ατκινσον, Μιλάνοβιτς κ.λπ.) - να συγκριθούν με εκείνες του 19ου αιώνα, αποδεικνύοντας πόσο οπισθοδρομικό είναι το παρόν οικονομικό σύστημα και πόσο φρενάρει την πραγματική πρόοδο της κοινωνίας.

   Ο καπιταλισμός σήμερα φέρνει αντιμέτωπες τις κοινωνικές τάξεις, τις γενιές, τους μεμονωμένους ανθρώπους μεταξύ τους, αλλά και τους ανθρώπους με τη φύση. Οδηγεί ολοταχώς πίσω σε ένα bellum omnium contra omnes, έναν γενικευμένο πόλεμο όλων εναντίον όλων. Στερεί από την ανθρωπότητα κάθε «ορίζοντα προσμονής», υποθηκεύοντας το μέλλον και στερώντας της το «σκηνικό» μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται το σενάριο της ανθρώπινης περιπέτειας στη θεατρική σκηνή του πλανήτη.

   Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι εγκλωβίζει στην απάθεια την πλειονότητα των ανθρώπων, οι οποίοι παρακολουθούν παθητικά την καταστροφή της ίδιας τους της ζωής, το πολύ πολύ έναντι ευτελούς αντιτίμου: μιας δάνειας μικροαστικής ζωής γεμάτης «μικροσυμβιβασμούς και μικροσυμφέροντα».

   Ζητούμενο παραμένει να μπορέσουμε να υψωθούμε πάνω από την τυραννία της καθημερινότητας και να δούμε -έστω για λίγο- τη μεγάλη εικόνα της ζωής μας.