Κορονοϊός, εκπαίδευση και καπιταλισμός

Γιάννης Μελιόπουλος

Με το μυαλό και το μάτι στο κέρδος …μέχρι το τέλος του αιώνα!

Αναζητώντας το τελευταίο διάστημα άρθρα και μελέτες γύρω από τον covid-19 , τις επιπτώσεις και συνέπειές του στα εκπαιδευτικά ζητήματα της χώρας και παγκόσμια, βρέθηκα να διαβάζω άρθρο με τίτλο “THE IMPACT OF COVID-19 ON EDUCATION-Insights from Education at a Glance 2020”, του Andreas Schleiher,   που δημοσιεύτηκε υπό την αιγίδα, και προφανώς απηχεί, θέσεις , πολιτικές και κατευθύνσεις, του ΟΟΣΑ.

Το πολυσέλιδο κείμενο διερευνά το τεράστιο ζήτημα της εκπαίδευσης, τη λειτουργία της σε καθεστώς παγκόσμιου lockdown. Επισκοπεί τις παγκόσμιες πολιτικές κατευθύνσεις μέσα από τον οπτικό φακό  του διεθνούς «φιλοπαιδαγωγικού»  οργανισμού που εποπτεύει, εκτός των οικονομικών, τα εκπαιδευτικά ζητήματα δεκάδων χωρών μελών και πολλών άλλων συνεργαζόμενων. Καταγράφει πρακτικές που χρησιμοποιήθηκαν, σχεδόν παγκόσμια, την άνοιξη του 2020 κατά το πρώτο κύμα επέλασης του κορονοϊού.

Για την ιδεολογική χροιά των πρακτικών που περιγράφονται  δε χρειάζεται ιδιαίτερη αναφορά. Είναι παγκοίνως γνωστές και έτσι δομημένες ώστε να ικανοποιούν πλήρως τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των κυρίαρχων τάξεων και του κοινωνικού συστήματος που επικρατεί, του καπιταλισμού. Καθένας που έχει βρεθεί σε τριβή με κείμενα ή άρθρα που προέρχονται από την «ιδεολογική τράπεζα» του συγκεκριμένου οργανισμού, είτε αυτά αφορούν οικονομικά θέματα είτε εξειδικεύονται- όπως στην περίπτωσή μας- στα εκπαιδευτικά, αντιλαμβάνεται εύκολα το status που υπερασπίζονται και εξυπηρετούν καθώς και τη ρότα που χαράζουν.

Είναι ωστόσο αλήθεια πως δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη μελέτη τους. Μέσα σ’ αυτά και παρά τον δυσνόητο τεχνοκρατικό  λόγο και ύφος, σε ένα καθαρά νεοφιλελεύθερο δογματικό λόγο, μπορεί να βρει στοιχεία και πληροφορίες πολλές φορές εξόχως ενδιαφέροντα. Είναι επίσης αλήθεια ότι στις μέρες μας, τέτοιου είδους κείμενα βρίσκει κανείς εύκολα, δημοσιευμένα και από άλλους διεθνείς οργανισμούς , όπως για παράδειγμα η UNESCO.

Ανάμεσα στα πολλά στοιχεία που παραθέτει αξίζει κανείς να σταθεί στην αναφορά στις βαριές συνέπειες του εκπαιδευτικού lockdown στην εκπαίδευση και τη μόρφωση των μαθητών. Μη φανταστεί κανείς πως ο ΟΟΣΑ και άλλοι κόπτονται για το χαμένο εκπαιδευτικό χρόνο-που μετριέται σε πολλές εβδομάδες την προηγούμενη άνοιξη και επανήλθε σ’ ένα μεγάλο τμήμα του κόσμου και στην περίοδο που διανύουμε- αναφορικά με τις κάθε είδους δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια μαθητές! Μη φανταστεί κανείς πως η πολιτική αντίληψη που προωθείται από τον οργανισμό ενδιαφέρεται για τη χαμένη μόρφωσή τους! Πως νοιάζεται για την εκπαιδευτική διαδικασία που μπήκε στον πάγο και στην αναβολή μέχρι να έρθουν καλύτερες ημέρες! Μη φανταστεί κανείς πολύ περισσότερο πως οι ταγοί της καπιταλιστικής πολιτικής και οικονομίας ενδιαφέρθηκαν στο ελάχιστο για το μορφωτικό δικαίωμα που τίθεται εν αμφιβόλω, όχι λόγω υγειονομικής κρίσης αλλά εξαιτίας των πολιτικών που επιβάλλουν παγκοσμίως και οδηγούν σε αποδόμηση και αποψίλωση θεσμούς όπως η παιδεία και η υγεία! Με λίγα λόγια αλλού έχουν στραμμένη την προσοχή τους.

ΟΟΣΑ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί μετρούν τα πάντα με το χρήμα. Τα βάζουν όλα στο ζύγι των  κερδών και της υπεραξίας που οποιαδήποτε επένδυση μπορεί να αποφέρει στις τσέπες των αστών όπου γης. Όλα τα μετράνε και τα υπολογίζουν κοιτώντας τα κατευθείαν από αυτόν τον φακό. Κι αυτό πράττουν κυριολεκτικά και στην περίπτωση αυτή.

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον κι αναδεικνύει την ταξική λογική και τη ματιά τους η μέτρηση των οικονομικών συνεπειών. Μελετητές κάνουν λόγο για σημαντικό βαθμό απώλειας στις δεξιότητες και ικανότητες, εξαιτίας του τρίμηνου εκπαιδευτικού λουκέτου, που σχετίζονται με την παραγωγικότητα των οικονομιών. Το Παγκόσμιο  Ακαθάριστο Προϊόν που παράγεται   υπολογίζεται πως μπορεί να γνωρίσει μείωση κατά μέσο όρο 1,5%, για το υπόλοιπο του αιώνα! Όσο ασφαλώς τα σχολεία αργούν να επανέλθουν στην πρότερη κατάσταση λειτουργίας τους η μείωση αυτή θα διευρύνεται, θα μεγαλώνει. Μπορεί με μια πρώτη ματιά μείωση στη διεθνή οικονομία να μη διαπιστώνεται σήμερα, μακροπρόθεσμα όμως θα γίνεται όλο και πιο αντιληπτή καθώς η εκπαίδευση αργεί να δώσει «καρπούς» στην οικονομία και στις τσέπες των καπιταλιστών. Ως παράδειγμα αναφέρουν , ποια άλλη από τη Μέκκα του καπιταλισμού τις ΗΠΑ στις οποίες αν καταγραφεί μία μείωση στο ένα δέκατο των παραγωγικά αναγκαίων δεξιοτήτων και ικανοτήτων ακόμη και αν η εκπαίδευση επανέλθει σε κανονικό βηματισμό, η εκτιμώμενη υποχώρηση του 1,5% θα σημάνει απώλειες 15 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στα ογδόντα χρόνια που απομένουν σε τούτο τον αιώνα για να ολοκληρωθεί!!

Τα πάντα υπό μέτρηση από τους καπιταλιστές ως και την  τελευταία δεκαρίτσα από τα προβλεπόμενα κέρδη τους. Το ματογυάλι των κερδών και της υπεραξίας φορεμένο παντού, και πώς θα γινόταν διαφορετικά. Είναι ο μόνος τρόπος για να αντιληφθούν την πραγματικότητα μιας κοινωνίας που μπορεί να δοκιμάζεται από την πανδημία, ωστόσο οικοδομείται από τις πολιτικές τους. Πολιτικές δολοφονικές που μετρούν μέχρι στιγμής εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και εφόσον μιλάμε για την παιδεία και τη μόρφωση εκατομμυρίων μαθητών και μαθητριών εργατολαϊκών τάξεων που πετιούνται βίαια εκτός της, βαθιά αντιεκπαιδευτικές!

Με το μυαλό και το μάτι στο κέρδος μέχρι το τέλος του αιώνα!

Ο Γιάννης Μελιόπουλος, είναι δάσκαλος, μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου – Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης