Ο φόβος σαν εργαλείο και η ήττα της γλώσσας

Της Χρύσας Κακατσάκη – Documento

Η τελευταία ανάρτηση που είχε κάνει στην ιστοσελίδα του ο σπουδαίος μαρξιστής και συγγραφέας Μαρκ Φίσερ ήταν το τραγούδι των Magazine «Look what fear’s done to my body». Πίσω από τον παραλλαγμένο τίτλο «Δείτε τι μπορεί να κάνει ο φόβος στην απόφασή σας» κρύβεται το μήνυμα της προεκλογικής κομπανίας της ΝΔ: αν δεν ψηφίσετε εμάς, η δραχμή θα επιστρέψει μέσω της «Δήμητρας» του Βαρουφάκη, η χώρα θα χρεοκοπήσει αν εφαρμόζει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ο κεντρώος χώρος δεν θα επιβιώσει γιατί αποτελεί αποκλειστικό μας φέουδο, τα ακροδεξιά σταγονίδια θα γίνουν θάλασσα και θα σας πνίξουν και θα απολυθείτε από τη δουλειά σας.

Το «θα ρθουν οι κομμουνιστές και θα σας σφάξουν» το κρατάνε για τον β’ γύρο που θα ενταθεί η πόλωση. Ολα αυτά βέβαια καταλήγουν στο Θατσερικό δόγμα «Δεν υπάρχει εναλλακτική».

Ο Φίσερ στο βιβλίο του «Καπιταλιστικός ρεαλισμός» αναλύει την παντοδυναμία του συστήματος και το περιγράφει σαν την «Απειλή» του Κάρπεντερ, μια ελαστική τερατώδη οντότητα που μεταβολίζει και απορροφά τα πάντα στο πέρασμά της. Πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια ρίχνονται ανενδοίαστα στη μάχη της κάλπης. Πολιτικοί ποζάρουν με τις συζύγους φορώντας το χαμόγελο της ευτυχίας, ψηφοδέλτια τοποθετούνται δίπλα στο παγκάρι και η προσωπική υπόθεση της πίστης μετατρέπεται σε βαθιές γονυκλισίες μπροστά στην εικόνα «Αξιον εστί».

Στην εύφορη κοιλάδα των ψευδαισθήσεων προς άγραν ψήφων τα πάντα ρευστοποιούνται. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφτηκε πρόσφατα μια ταβέρνα στο Κερατσίνι που βοηθάει τους απόρους, όχι μόνο υπακούοντας στο πρόταγμα της κοινωνίας του θεάματος «φωτογραφίζομαι, άρα υπάρχω». Ουσιαστικά ομολογεί ότι ο ρεαλιστικός καπιταλισμός δεν ενδιαφέρεται να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες αλλά προτείνει τη φιλανθρωπία ως πολιτική λύση.

Σε αυτό τον γενικότερο παραμορφωτικό φακό η μεγάλη ηττημένη πριν από την ετυμηγορία της 21ης Μαϊου είναι η γλώσσα. Ενα γιαούρτωμα βαφτίζεται καθ’ υπερβολήν δολοφονική επίθεση, ο θάνατος 57 ανθρώπων στα Τέμπη αποτιμάται με τον κυνισμό της «προσωρινής δημοσκοπικής φθοράς», η αύξηση των ενοικίων αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο για την άνθηση της οικονομίας και η ευνοιοκρατία δείγμα επιχειρηματικού μοντέλου.

Πιθανόν να ακούσουμε ότι και ο πλειστηριασμός πρώτης κατοικίας σημαίνει οριστική απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ. Ακόμη και το κεντρικό σύνθημα της ΝΔ «Σταθερά, τολμηρά, μπροστά» με τα τρία επιρρήματα στη σειρά πάνω από τη φωτογραφία του νυν πρωθυπουργού προβάλλει μια εξουσιαστική βουλιμία για να εξισορροπηθεί η τρεκλίζουσα αυτοπεποίθηση. Ειδικά το «μπροστά» αυτοακυρώνεται από τις συχνές αναδρομές σε ένα παρελθόν διάρκειας. Ο όρος όμως της «τερατογένεσης» που χρησιμοποιείται συχνά για την πιθανή κυβερνητική συνεργασία των άλλων κομμάτων συνιστά ευθεία προσβολή της λαϊκής βούλησης.

Η πολυδιαφημισμένη αριστεία κατέρρευσε με την ανακοίνωση των ονομάτων στο ψηφοδέλτιο επικράτειας. Ιδιο φιάσκο και για το «επιτελικό κράτος» που φάνηκε στα Τέμπη ότι ήταν απλώς μια φανταχτερή λεκτική επινόηση.

Ωστόσο, παρά την πεσιμιστική άποψη των οικονομολόγων «Είναι ευκολότερο να φανταστούμε το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του καπιταλισμού», η Αριστερά είχε πάντα σύμμαχο την αισιοδοξία στην οποία πίστευε ο Φίσερ: «Και το μικρότερο γεγονός μπορεί ν’ ανοίξει μια τρύπα στην γκρίζα κουρτίνα της αντίδρασης που έχει σημαδέψει τον ορίζοντα των δυνατοτήτων μας».