Η ερώτηση που βασανίζει το μυαλό ενός εκπαιδευτικού και που θα ήθελε να απευθύνει στους μαθητές του

 

Δημήτρης Τσιριγώτης

 

Τι μάθατε από μένα; (η σημαντικότερη ερώτηση ενός εκπαιδευτικού)

Τι μένει στη μνήμη των παιδιών;

Σύμφωνα με τους σύγχρονους ειδικούς παιδαγωγούς στην μνήμη των παιδιών από το σχολείο μένουν τα εξής :

• 10 % από αυτά που διαβάζουν

• 20 % από αυτά που ακούνε

• 30 % από αυτά που βλέπουν

• 50% από αυτά που ακούνε και βλέπουν

• 70 % από αυτά που λένε τα ίδια τα παιδιά 

• 90 % από αυτά που λένε και κάνουν τα ίδια τα παιδιά 

Δεν θα διαφωνήσω ,απλά θα τολμήσω να πω ότι, κατά την προσωπική μου άποψη, αν θέλουμε να πετύχουμε το 100 % τότε θα πρέπει να προσφέρουμε στα παιδιά αυτά που τα ενδιαφέρουν πραγματικά και που τα συγκινούν.

Η ερώτηση που βασανίζει το μυαλό ενός εκπαιδευτικού που αγαπάει την δουλειά του και που θα ήθελε να απευθύνει στους μαθητές του είναι μια : «Τι μάθατε από μένα;». Ενδεχομένως οι απαντήσεις να ήταν τελείως διαφορετικές από αυτές που θα περίμενε .

Ακούστε μια ιστορία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα και θα καταλάβετε τι εννοώ.

ΠΡΙΝ από πολλά χρόνια ένα παιδί, ο Αλέξανδρος, επιστρέφει στην Ελλάδα έχοντας ζήσει τα πρώτα 10 χρόνια της ζωής του στην Αυστραλία. Η πρώτη του μέρα στο ελληνικό σχολείο και στην 5^η δημοτικού του επιφυλάσσει μερικές εκπλήξεις. Το μάθημα αρχίζει και αυτός παρακολουθεί αποσβολωμένος τα άλλα παιδιά να κοιτάνε τον δάσκαλο να γράφει στον πίνακα κάτι αριθμούς και μετά να τους αντιγράφουν στο τετράδιό τους. Μετά ακολουθεί ένα μεγαλύτερο σοκ όταν ο δάσκαλος λέει στα παιδιά να βάζουν καπελάκια πάνω από τα κλάσματα. Ο Αλέξανδρος φυσικά δεν μπορεί συμβαδίσει και τρέμει στην ιδέα ότι ο δάσκαλος θα τον καταλάβει. Όπερ και εγένετο.

Ο δάσκαλος με ύφος κάπως επικριτικό ζητάει από τον Αλέξανδρο να σηκωθεί στον πίνακα. Ο Αλέξανδρος προσπαθεί να μην βάλει τα κλάματα και ανεβαίνει στον πίνακα όπου ο δάσκαλος του ζητάει να προσθέσει δύο ετερώνυμα κλάσματα .Ο Αλέξανδρος του λέει αμέσως το αποτέλεσμα της πράξης ,πράγμα που εκνευρίζει τον δάσκαλο ο οποίος σχεδόν διατάζει τον Αλέξανδρο να βάλει καπελάκια. Εκείνος αντί να βάλει καπελάκια πάνω από τα δύο κλάσματα ζωγραφίζει στον πίνακα δύο ομάδες από καπέλα τύπου καουμπόικα και διαγράφοντας κάποια από αυτά βρίσκει το σωστό αποτέλεσμα. Τα παιδιά από κάτω γελάνε και ο δάσκαλος βγάζει ατμούς από τα αυτιά.

Ο Αλέξανδρος κάθε άλλο παρά να κοροϊδέψει τον δάσκαλο ή να κάνει τον ξύπνιο ήθελε. Είχε μάθει βλέπετε τα κλάσματα στο σχολείο στην Αυστραλία με μπαλάκια ,με κουτούκια , με τριγωνάκια και να που τώρα στο ελληνικό σχολείο του λένε να χρησιμοποιήσει καπελάκια. Αυτό που δεν μπορούσε να καταλάβει είναι γιατί τα καπελάκια στην Ελλάδα μπαίνουν ανάποδα, με το κοίλο μέρος προς τα πάνω.

 

ΣΗΜΕΡΑ μετά από πολλά χρόνια ο Αλέξανδρος της πιο πάνω ιστορίας είναι καθηγητής φυσικής σε ένα δημόσιο σχολείο της Αττικής. Πριν από λίγο καιρό κάποιοι παλιοί του μαθητές τον κάλεσαν σε ένα πάρτι τύπου reunion που οργάνωσαν όσοι τέλειωσαν ένα   Λύκειο των βορείων προαστίων  το 2009. Ο Αλέξανδρος δέχτηκε να πάει με μεγάλη χαρά γιατί είχε δεθεί με εκείνα τα παιδιά. Μόλις έφτασε στο πάρτι έγινε δεχτός με επιφωνήματα χαράς από τους πρώην μαθητές του. Αναπόφευκτα η κουβέντα γύρισε στο 2009.

Ο Αλέξανδρος δεν μπορούσε να αντισταθεί στον πειρασμό να ρωτήσει τι έχει μείνει στα παιδιά από το δικό του μάθημα .Οι απαντήσεις που πήρε τον αιφνιδίασαν . «Κύριε θα σας πούμε αλλά μην στεναχωρηθείτε. Από την ύλη της φυσικής του σχολείου δεν θυμόμαστε σχεδόν τίποτα. Θυμόμαστε όμως με κάθε λεπτομέρεια τη φυσική της πραγματικής ζωής ,δηλαδή αυτή που εξηγεί τα περίεργα φυσικά φαινόμενα που βλέπουμε γύρω μας. Αυτή που φανερώνει τη μαγεία ,όπως μας λέγατε τότε. 

Επίσης είναι ακόμα ζωντανές στην μνήμη μας οι ανέκδοτες ιστορίες που μας λέγατε κάθε φορά για κάποιο μεγάλο φυσικό πριν μας πείτε τον νόμο που είχε ανακαλύψει. Θυμόμαστε ότι ποτέ δεν ερχόμασταν με βαριά καρδιά στο μάθημά σας και ότι ο χρόνος κύλαγε νεράκι. Είχατε ένα τρόπο να μας κάνετε να σας παρακολουθούμε και αυτός ήταν ο έρωτας που είχατε με την φυσική. Ήταν σαν κάθε φορά να παρακολουθούσαμε ζωντανά ένα λαβ στόρι. Μάλιστα αυτό σας το πάθος το είχαμε νιώσει και εμείς, ήταν κολλητικό. Με τίποτα δεν πρόκειται να ξεχάσουμε τα μικρά σκετς που παίζαμε όπου οι ρόλοι που μας μοιράζατε ήταν τα ηλεκτρόνια , τα πρωτόνια ,τα μόρια. Μέχρι και σήμερα λέμε στις παρέες μας τις ατάκες σας .Θυμάστε κύριε το “το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ένα ρέιβ πάρτι μέσα σε ένα κινούμενο λεωφορείο” ή το “ το επαγωγικό ρεύμα περνάει μόνιμη εφηβεία, αντιδρά στην αιτία που το δημιούργησε” ;Αυτά κύριε και άλλα πολλά δεν ξεχνιούνται με τίποτα. Όπως και εκείνα τα πειράματα φυσικής που κάναμε στο εργαστήριο και που βλέπαμε να συμβαίνουν πράγματα που ήταν κόντρα στη δική μας πρόβλεψη και παιδική λογική. Και εσείς είχατε πάντα το ίδιο τεράστιο χαμόγελο όταν βλέπατε την έκπληξη στο πρόσωπό μας. Όμως παρόλο που στη φυσική στις εξετάσεις γράψαμε πολύ καλά σήμερα αυτό που μας έχει μείνει χαραγμένο στο μυαλό δεν έχει να κάνει καθόλου με φυσική. Είναι οι λίγες αλλά πολύ σημαντικές για μας συζητήσεις που κάναμε μαζί όπου τις ονομάζατε «αντίστροφες» όπου αντί να μας μαθαίνετε εσείς πράγματα μας λέγατε να διαλέξουμε ένα θέμα που μας καίει και να σας το αναπτύξουμε. Θυμόμαστε πόσο μας εκνευρίζατε όταν την ώρα που εμείς σας λέγαμε για κάτι που μας βασάνιζε εσείς μας απαντάγατε : “βαριέμαι” , “δεν νιώθω τίποτα” , “δεν με αφορά”, “συγνώμη αλλά θα πάρω ένα υπνάκο”. Βέβαια είχαμε καταλάβει ότι τα λέγατε για να μας ιντριγκάρετε και υπήρχαν παιδιά που οι μόνες φορές που είχαμε ακούσει τη φωνή τους ήταν σε αυτές τις «αντίστροφες» συζητήσεις .

Ακόμα θυμόμαστε την τελευταία φράση που μας είπατε πριν ξεσκολίσουμε : “ Να μιλάτε με επιχειρήματα αν θέλετε οι άλλοι να σας ακούνε .Και να τους πείθετε ότι αυτά που τους λέτε τους αφορούν ακόμα και αν κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει”. Και ,κύριε, το πιο σημαντικό πράγμα που θυμόμαστε από το μάθημά σας είστε τελικά εσείς ο ίδιος και η σχέση που είχαμε μαζί σας ».

Ο Αλέξανδρος προσπαθεί απεγνωσμένα να κρύψει την συγκίνησή του με αυτά που του λένε τα παιδιά. Καθόλου δεν τον έχει πειράξει που δεν θυμούνται και πολλά από τη φυσική που τους δίδαξε. Εξάλλου σήμερα δεν νιώθει καθόλου σαν καθηγητής ,νιώθει σαν εκείνους τους παραμυθάδες που βλέπουν ότι το παραμύθι που είπαν κάποτε συνεχίζει να λέγεται από εκείνους που το είχαν ακούσει.                       

Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός