Κανονικά θα έπρεπε να είναι το εκδοτικό γεγονός του καλοκαιριού, αν όχι και ολόκληρης της χρονιάς. Γιατί το βιβλίο της Κορίν Πελισόν «Ο Διαφωτισμός στην εποχή του εμβίου» (εκδόσεις Πόλις), για να το πω λαϊκά, «τα σπάει».
Με προμετωπίδα το απόσπασμα από τη «Διαλεκτική του Διαφωτισμού» των Αντόρνο και Χορκχάιμερ ότι «Το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι η συντήρηση του παρελθόντος, αλλά η εκπλήρωση της παλαιάς ελπίδας […] Η κριτική που ασκείται στον Διαφωτισμό αποβλέπει στην προετοιμασία μιας θετικής έννοιας του Διαφωτισμού, η οποία θα τον αποδεσμεύσει από την εμπλοκή του στην τυφλή κυριαρχία», η Πελισόν σκιαγραφεί και αναλύει ποιο είναι το δικό της όραμα για τον «Νέο Διαφωτισμό στην εποχή του εμβίου».
Δεν θεωρεί ότι ο κλασικός Διαφωτισμός του 17ου και του 18ου αιώνα πρέπει να απορριφθεί συλλήβδην, αλλά πως πρέπει να κρατήσουμε ό,τι αξιόλογο και διαχρονικό αυτός πρεσβεύει και να ρίξουμε στην πυρά ό,τι αποτελεί βαρίδι και έχει εκπέσει, όπως λέει η συγγραφέας, σε μια εργαλειακή ορθολογικότητα που στρέφεται ενάντια στον άνθρωπο, στα υπόλοιπα όντα, στον ίδιο τον πλανήτη και έχει οδηγήσει σήμερα στην κλιματική αλλαγή.
Εκτιμά ότι ακόμα και σήμερα οι δυνάμεις του κλασικού Αντιδιαφωτισμού εξακολουθούν να είναι πολύ ισχυρές. Γράφει: «Εναντιώνεται στο ιδεώδες της ατομικής χειραφέτησης και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας στη βάση της ίσης αξιοπρέπειας των ανθρώπων. Αντιπαραθέτει τον πολιτισμό στη φύση και υιοθετεί μια κυριαρχική στάση απέναντι στην εσωτερική και εξωτερική φύση, προωθώντας έτσι την τιθάσευση του ψυχισμού, την απεριόριστη εκμετάλλευση των πόρων και την καθυπόταξη των ζώων, τα οποία συμβολίζουν το κτηνώδες, κατώτερο τμήμα του ανθρώπου, το οποίο πρέπει να δαμαστεί».
Υποστηρίζει πως η αναγνώριση της εγγενούς αξίας της ελευθερίας συνεπάγεται μια αλλαγή παραδείγματος στην πολιτική, εάν θέλουμε να μπει ένα τέλος στην ετερονομία και να εγκαθιδρυθεί επιτέλους μια πραγματική δημοκρατία, χωρίς κανείς να μπορεί να υπαγορεύει στη θέση μας τι πρέπει να σκεφτόμαστε. Αντίθετα, πιστεύει στην αυτονομία των ανθρώπων, θεωρώντας την κλειδί για την επιτυχία του Νέου Διαφωτισμού, στον βαθμό που αυτοί θα μπορούν να θεσμίζουν νέες σημασίες και να συνάπτουν με τους ομοίους τους –ανθρώπους και μη– σχέσεις που δεν θα είναι σχέσεις κυριαρχίας.
Οσον αφορά την οικολογική (και όχι την απατηλή «πράσινη») μετάβαση, θεωρεί ότι αυτή προϋποθέτει δραστικές αλλαγές στους τρόπους παραγωγής και κατανάλωσης, αλλά και «μια πλήρη αναδιοργάνωση των παραστάσεων και των τρόπων ύπαρξής μας, η οποία μας οδηγεί να έχουμε μια υπεύθυνη συμπεριφορά και να εργαστούμε από κοινού για τον μετασχηματισμό της οικονομίας και την προώθηση ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης» από τον καπιταλισμό και το τελευταίο και πιο βάρβαρο στάδιό του, τον νεοφιλελευθερισμό.
Η συγγραφέας πιστεύει ότι το διαζύγιο ανάμεσα στον πολιτισμό και τη φύση αποτελεί πάνω απ’ όλα έναν ακρωτηριασμό του ίδιου μας του εαυτού, ο οποίος, όπως λέει, γεννά μια απανθρωποποίηση που εκφράζεται με τη βία που ασκείται πάνω στο σώμα μας και στα άλλα έμβια όντα. Κάθε χρόνο η βιομηχανία κρέατος και το κυνήγι εξοντώνουν βασανιστικά περί τα 70 δισεκατομμύρια ζώα. Εάν σε αυτά συνυπολογιστούν και τα ψάρια που καταναλώνουμε, τότε ο αριθμός αυτός φτάνει το τρομακτικό νούμερο των 150 δισεκατομμυρίων.
Εάν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο, όχι μόνο η βιοποικιλότητα κινδυνεύει άμεσα, με το 70% της άγριας ζωής να έχει εξαφανιστεί τα τελευταία 50 χρόνια, αλλά και εμείς οι ίδιοι θα αφανιστούμε από τον πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής απορρύθμισης. Το βιβλίο της Πελισόν μοιάζει με έναν τελευταίο κώδωνα κινδύνου και θα όφειλαν να το διαβάσουν όχι μόνο οι κυβερνώντες, αλλά όλοι οι κατοικούντες τη Γη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου