Αποσπάσματα από το λόγο του μεγάλου στοχαστή Κορνήλιου Καστοριάδη επίκαιρα όσο ποτέ :

Για την Παιδεία :

Ό κεντρικός ρόλος της παιδείας σε μία δημοκρατική κοινωνία είναι αναμφισβήτητος. Θα μπορούσαμε να πούμε με μία έννοια, ότι ή δημοκρατική κοινωνία είναι ένας τεράστιος θεσμός διαρκούς παίδευσης και αυτοπαίδευσης των πολιτών, χωρίς το οποίο δεν θά μπορούσε να ζήσει. Γιατί η δημοκρατική κοινωνία, σαν στοχαστική κοινωνία, οφείλει να επικαλείται συνεχώς τη διαυγή δραστηριότητα και τη φωτισμένη γνώμη όλων των πολιτών. Ακριβώς δηλαδή το αντίθετο απ' αυτό πού συμβαίνει σήμερα, με τη βασιλεία των επαγγελματιών πολιτικών, των «ειδικών», των τηλεοπτικών δημοσκοπήσεων. Και δεν μιλώ για την παιδεία πού παρέχει το «υπουργείο Παιδείας», η εν πάση περιπτώσει όχι κυρίως γι' αυτήν, ούτε για μία νιοστή «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση», με την οποία, υποτίθεται, θα προσεγγίζαμε περισσότερο τη δημοκρατία. Η παιδεία αρχίζει με τη γέννηση του ατόμου και τελειώνει με τον θάνατό του. Συντελείται παντού και πάντα. Οι τοίχοι της πόλης, τα βιβλία, τα θεάματα, τα γεγονότα εκπαιδεύουν τούς πολίτες - σήμερα δε κατά κύριο λόγο «παρεκπαιδεύουν».- Συγκρίνετε την παιδεία πού δέχονταν οι πολίτες (και οι γυναίκες, και οι δούλοι) της Αθήνας όταν παρακολουθούσαν τις παραστάσεις τραγωδίας και την παιδεία πού δέχεται ό σημερινός τηλεθεατής όταν βλέπει τη Δυναστεία και τη Λάμψη. . . . . . . .

Για το κομφορμισμό στο καπιταλισμό :

Η εξατομίκευση των ατόμων δεν σημαίνει αυτονομία. 'Όταν ένα άτομο αγοράζει ένα ψυγείο ή ένα αυτοκίνητο, κάνει αυτό πού κάνουν άλλα 40 εκατομμύρια άτομα, και δεν υπάρχει στην πράξη του αυτή ούτε ατομικότητα ούτε αυτονομία. Αυτή ακριβώς είναι μία από τις απάτες της σύγχρονης διαφήμισης: «Κάντε την προσωπική σας επιλογή, αγοράστε το Χ απορρυπαντικό». Και ιδού, εκατομμύρια άτομα «επιλέγουν προσωπικά» αγοράζοντας το ίδιο απορρυπαντικό. 'Ή πάλι, 20 εκατομμύρια οικογένειες πατούν την ίδια ώρα και το ίδιο λεπτό το ίδιο κουμπί της τηλεόρασής τους για να δουν τις ίδιες βλακείες. Ό καπιταλισμός, όπως δείχνει αυτό ακριβώς το παράδειγμα, δεν έχει ανάγκη την αυτονομία αλλά τον κομφορμισμό. Ό σημερινός του θρίαμβος έγκειται στο ότι ζούμε σε μία εποχή γενικευμένου κομφορμισμού-‘όχι μόνο ως προς την κατανάλωση αλλά και ως προς την πολιτική, τις ιδέες, τη κουλτούρα κ.λ.π.

Φιλελεύθερη ολιγαρχία :

Ζούμε τώρα σε ένα κόσμο όπου οι φαντασιακές αυτές σημασίες -ελευθερία, ισότητα- είναι πάντοτε παρούσες, πράγμα που αποκαλύπτει ταυτόχρονα μία τεράστια αντίφαση. 'Αν εξετάσουμε τίς σημασίες της ελευθερίας και της ισότητας στην αυστηρή τους λογική και σε όλο τους το βάθος, θα δούμε πρώτα ότι ή μία συνεπάγεται την άλλη, αντί να αλληλοαποκλείονται, όπως το επαναλαμβάνει ένας παραπλανητικός λόγος εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Θα δούμε όμως επίσης ότι κάθε άλλο παρά έχουν γίνει πραγματικότητα, ακόμα και στις λεγόμενες «δημοκρατικές» κοινωνίες. Στην πραγματικότητα, οι κοινωνίες αυτές υλοποιούν καθεστώτα φιλελεύθερης ολιγαρχίας. Η καθώς πρέπει «πολιτική φιλοσοφία» της εποχής μας σκεπάζει τα μάτια της μπροστά σ' αυτή την πραγματικότητα -ενώ παράλληλα, είναι ανίκανη να διεξαγάγει μιαν αληθινή φιλοσοφική συζήτηση για τα θεμέλια αυτού του ολιγαρχικού συστήματος , δεν έχω δει πουθενά μία συζήτηση άξια αυτού του ονόματος για τη μεταφυσική της «αντιπροσώπευσης», επί παραδείγματι, ή για εκείνην των κομμάτων, τα οποία είναι ή πραγματική έδρα της εξουσίας στις σύγχρονες κοινωνίες. . . . . . . .

Περι της αυτοθέσμισης της κοινωνίας :

Η αυτονομία των ατόμων, είναι αδιανόητη και αδύνατη χωρίς την αυτονομία της κοινότητας. Τι σημαίνει, πως είναι δυνατή, τί προϋποθέτει η αυτονομία των ατόμων; πως μπορείς να είσαι ελεύθερος όταν πρέπει υποχρεωτικά να τηρείς τον κοινωνικό νόμο; 'Υπάρχει μια πρώτη συνθήκη: πρέπει να έχεις την πραγματική δυνατότητα να συμμετάσχεις στη διαμόρφωση του νόμου (της θέσμισης). Μπορώ να είμαι ελεύθερος όταν τηρώ τον νόμο μόνο αν μπορώ να πω πώς αυτός ό νόμος είναι ό δικός μου -μόνο αν μου δόθηκε ή πραγματική δυνατότητα να συμμετάσχω στη διαμόρφωσή του και στη θέσμισή του (έστω και αν δεν υπερίσχυσαν οι δικές μου προτιμήσεις). 'Εφόσον ό νόμος είναι αναγκαστικά καθολικός ως προς το περιεχόμενό του και, σε μία δημοκρατία, συλλογικός ως προς την πηγή του, έπεται ότι, σε μία δημοκρατία η αυτονομία (ή πραγματική ελευθερία) όλων είναι και πρέπει να είναι το βασικό μέλημα του καθενός (το ότι ό σύγχρονος Ψευδο-«ατομικισμός» «ξεχνά» αυτό τό προφανές γεγονός αποτελεί μια από τις αναρίθμητες λαθροχειρίες του). Γιατί μας ενδιαφέρει ζωτικά ή ποιότητα της κοινότητας πού αποφασίζει για μας - αλλιώς, ή δική μας ελευθερία γίνεται πολιτικά αδιάφορη, στωική η ασκητική. . . . . . . .