«… κοστίζει φτηνότερα να εξαγοράσεις έναν βουλευτή, απ’όσο ένα μουλάρι…» (Sam Zemurray, δείτε πιο κάτω, τον κύριο στην ένθετη φωτογραφία και την Σημείωση[1])
Banana Republic, small essay on the puppet States: «… it is cheaper to buy a Parliament Member than a mule … » (Sam Zemurray)
© Μετάφραση, μοντάζ, φωτισμοί, σκηνικά και κοστούμια — Translation, editing, lighting, scenery and costumes — Traduction, édition, éclairage, décors et costumes: L’Enfant de la Haute Mer
© οι μεταφράσεις μας ΔΕΝ αναδημοσιεύονται, παρά ΜΟΝΟΝ έπειτα από προηγούμενη συνεννόηση- our translations are NOT reproduced: but ONLY after prior consultation – nos traductions NE SONT PAS reproduites: qu’UNIQUEMENT après consultation préalable
Όλοι ξέρουμε τι είναι Μπανανία (Republica Bananera, Banana Republic, République bananière):είναι μια χώρα που είναι κατ’επίφαση μόνον δημοκρατία, ενώ στην πραγματικότητα διοικείται από τα ιδιωτικά συμφέροντα ή/και ξένες-πολυεθνικές εταιρείες.
Αλλά πώς αυτό συνδέεται με τις μπανάνες;
Η «United Fruit Company» και τα Κράτη Μαριονέττες
Όλα άρχισαν το 1899, με τη δημιουργία της «United Fruit Company». Αυτή η πανίσχυρη επιχείρηση-μεσάζων φρούτων δεν άργησε να βάλει πόδι σε κάποιες χώρες της Νότιας Αμερικής, με σκοπό να δημιουργήσει εκεί φυτείες μπανάνας: κυρίως στην Κόστα Ρίκα, την Κούβα, την Κολομβία, την Γουατεμάλα, τη Τζαμάικα και την Νικαράγουα.
Η αμερικανική «United Fruit Company», είναι διάσημη για την οικονομική «αποικιοποίηση» ειδικά της Κεντρικής Αμερικής, χρησιμοποιώντας την στήριξη των ΗΠΑ πολιτικά, και κατά περίσταση, και στρατιωτικά, ώστε να αποκομίσει μεγάλα κέρδη στην περιοχή. Η αντίθεση μέσα στις ΗΠΑ ενάντια στην συνεργασία κυβέρνησης-«United Fruit Company», κορυφώθηκε στη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα.
Για περισσότερα, δείτε μια περίληψη της αμερικανικής εισβολής στη Γουατεμάλα.Η κυβέρνηση της χώρας, που ανέτρεψαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η CIA στις 27 Ιουνίου 1954, ήταν η δημοκρατικότερη που είχε ποτέ η Γουατεμάλα. Ο Πρόεδρος, εκλεγμένος με καθολική ψηφοφορία, ο Jacobo ÁrbenzGuzmán, ήταν κεντρο-αριστερός σοσιαλιστής, τέσσερις από τις πενήντα έξι έδρες στο κοινοβούλιο είχαν οι κομμουνιστές. Αυτό που ήταν το πιο συνταρακτικό για τα αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα ήταν ότι ο Arbenz απαλλοτρίωσε 234.000 στρέμματα γης που κατείχε η «United Fruit Company», προσφέροντας αποζημίωση που η «United Fruit Company» θεώρησε «απαράδεκτη».
Τον ανατραπέντα από την CIA Jacobo Árbenz Guzmán, διαδέχτηκε για δύο σχεδόν μέρες ο Carlos Enrique Díaz de León, τον οποίο ανέτρεψε η χούντα του Elfegio Monzón. Πέντε μέρες μετά (σαν σήμερα, 2 Ιουλίου 1954), ανέλαβε ο αντικαταστάτης του Arbenz, ο επίσης πραξικοπηματίας Carlos CastilloArmas. Αυτός έσπευσε να δώσει πίσω τις γαίες στην «United Fruit Company», και επί πλέον, κατάργησε τους φόρους στα κέρδη και τα μερίσματα των ξένων επενδυτών, κατάργησε τη μυστική ψηφοφορία, και φυλάκισε χιλιάδες επικριτές της πολιτικής του. Για τη μεταφορά της μπανάνας ως τις ΗΠΑ, η επιχείρηση «United Fruit Company» διέθετε ένα πολύ σημαντικό μεταφορικό δίκτυο διαμέσου της Νότιας Αμερικής: περισσότερα από 180 χιλιόμετρα σιδηροδρόμων, τριάντα καράβια και μια δεκάδα ατμόπλοια.
Η επιρροή της πανίσχυρης εταιρείας ήταν τέτοια, που το 1904, ο δικτάτορας της Γουατεμάλα Manuel Cabrera, «εμπιστεύθηκε» στην «United Fruit Company» τον έλεγχο όλων των σιδηροδρόμων της χώρας του, φροντίζοντας να παράσχει πλήρη φοροαπαλλαγή στις επιχειρήσεις της.
Η «United Fruit Company» υπαγόρευε στα νοτιοαμερικανικά Κράτη την μισθολογική πολιτική τους.
Καθένας μπορεί λοιπόν να φανταστεί τις κοινωνικές καταστροφές που κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει.
Κάτι που, δυστυχώς, έγινε στην Κολομβία τον Δεκέμβριο του 1928, όταν άρχισαν να απεργούν περισσότεροι από 25.000 μισθωτοί εργάτες, που «υπηρετούσαν» στις φυτείες της μπανάνας και στην κατασκευή των σιδηροτροχιών.
Γιατί απεργούσαν; Ζητούσαν γραπτά συμβόλαια, οχτάωρη ημερήσια εργασία, έξη μέρες τη βδομάδα και βέβαια, δεν ανέχονταν πια να πληρώνονται με άθλια «κουπόνια αγοράς», που δεν μπορούσαν να εξαργυρωθούν παρά μόνον στα καταστήματα της «United Fruit Company». Η απεργία γενικεύτηκε και έγινε το μεγαλύτερο απεργιακό κίνημα που γνώρισε ποτέ η χώρα, μέχρι και σήμερα. Συμμετείχαν μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, του Κομμουνιστικού αλλά και ριζοσπάστες του Φιλελεύθερου Κόμματος. Ύστερα από αίτημα της «United Fruit Company», η κολομβιανή κυβέρνηση της εποχής πέρασε νόμους που περιόριζαν τις συνδικαλιστικές ελευθερίες. Η επιχείρηση έφτασε μάλιστα μέχρι του σημείου να απαγορεύσει τις μισθολογικές διεκδικήσεις. Λίγες μέρες αργότερα, στο χωριό Cienaga, της επαρχίας Magdalena της Κολομβίας χρησιμοποιήθηκε βία για να σταματήσει τις διαδηλώσεις, και το πέτυχαν. Στις 6 Δεκεμβρίου 1928, η κολομβιανή κυβέρνηση έστειλε επί τόπου ένα σύνταγμα στρατού, χωρίς να είναι και σήμερα αποδεδειγμένο (στμ. !!) ότι ενήργησε με εντολή της «United Fruit Company». Τα μυδράλια στήθηκαν στις στέγες των χαμηλών κτηρίων της κεντρικής πλατείας του οικισμού, αποκλείστηκαν όλες οι διέξοδοι διαφυγής και υπήρξε πεντάλεπτη προειδοποίηση.
Το συγκεντρωμένο πλήθος των εργατών, των συζύγων και των παιδιών τους, έβγαινε από την λειτουργία της Κυριακής, και περίμενε την ομιλία του τοπικού κυβερνήτη. Περισσότερα από 75 πρόσωπα δολοφονήθηκαν (ο αριθμός των νεκρών ποικίλλει και κάποιοι τον ανεβάζουν στις 2.000 άτομα) και, σαν αυτό να μην ήταν αρκετά τραγικό από μόνο του, οι μισθωτοί αναγκάστηκαν να δεχτούν μια μεγάλη μείωση των μισθών τους.
Για το περιστατικό έγραψαν οι Κολομβιανός Gabriel García Márquez στο μυθιστόρημά του Εκατό Χρόνια Μοναξιάς(1967), όπως και ο Álvaro Cepeda Samudio στο έργο του La Casa Grande(1962). Μείζονες Λατινοαμερικάνοι συγγραφείς, όπως ο Carlos Luis Fallas από την Κόστα Ρίκα, ο Ramón Amaya Amador από την Ονδούρα, ο Miguel Ángel Asturias από την Γουατεμάλα, ο Eduardo Galeanoαπό την Ουρουγουάη και ο Pablo Neruda από την Χιλή, κατήγγειλαν την εταιρεία «United Fruit Company» μέσα από το έργο τους, όπως και την εξάρτηση των κυβερνήσεών τους από τον ξένο παράγοντα. Καταλαβαίνετε λοιπόν τη σημασία και την επιρροή που μπορεί να είχε μια τέτοια εταιρεία σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπως ήταν οι χώρες της κεντρικής Αμερικής τότε. Η «United Fruit Company», ήταν κυριολεκτικά κράτος εν κράτει.
Αλλά η βασιλεία της δεν κράτησε και τόσο.
Το 1944, στη Γουατεμάλα, ο λαός ανέτρεψε τον δικτάτορα. Έγιναν οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές στην ιστορία της χώρας: η κυβέρνηση ήταν, συνεπώς, λιγότερο επιρρεπής στη διαφθορά (στμ., λέμε τώρα…).
Το 1954, στην Ονδούρα, απέργησε περισσότερο από το 15% των εργατικών χεριών της χώρας. Η επιχείρηση υποχρεώθηκε να αυξήσει τους μισθούς.Στην Κούβα το 1959, ο Fidel Castro προχώρησε σε αναδιανομή των φυτειών της «United Fruit Company»: αυτό αποτέλεσε μία από τις αιτίες της αμερικάνικης απόβασης στον Κόλπο των Χοίρων, τον Απρίλιο του 1961.
Εν ολίγοις, με την πάροδο του χρόνου η επιχείρηση έχανε όλο και περισσότερο την επιρροή της και οι κυβερνήσεις μαριονέτες εξατμίστηκαν σιγά-σιγά. Αλλά η «United Fruit Company» δεν εξαφανίστηκε κιόλας. Το 1989, άλλαξε όνομα και έγινε «Chiquita Brands International Inc.», ώστε να ξεχαστεί το ενοχλητικό παρελθόν της.
Προφανώς, αυτό δεν ήταν αρκετό.. Το 2007, η επιχείρηση κρίθηκε ένοχη παροχής οικονομικής βοήθειας σε κολομβιανές ακροδεξιές ομάδες, οι οποίες ήταν υπεύθυνες για τις σφαγές που διαπράχθηκαν μεταξύ 1997 και 2002. Η «Chiquita Brands International Inc.» εξόπλιζε τις ομάδες αυτές και είχε στις αποθήκες της περισσότερα από 3.500 Καλάσνικοφ, με την συνδρομή της Banadex (θυγατρικής της), μιας άλλης επιχείρησης-μεσάζοντα μπανάνας επίσης.
Ποιος θα το πίστευε ότι η μπανάνα μπορούσε να είναι τόσο επικίνδυνη;
Και η επίσημη ανταλλαγή τηλεγραφημάτων της εποχής, μεταξύ ΗΠΑ και Κολομβίας
1.- Τηλεγράφημα από την πρεσβεία της Bogotá στον Αμερικανό ΥΠΕΞ (της 5ης Δεκεμβρίου 1928):
«Παρακολουθώ την «απεργία των φρούτων» στη Santa Marta μέσω του εδώ αντιπροσώπου της «United Fruit Company».
Επίσης μέσω του ΥΠΕΞ της Κολομβίας, ο οποίος μου είπε το Σάββατο ότι η
κυβέρνηση θα έστελνε πρόσθετα στρατεύματα και θα συνελάμβανε όλους τους
ηγέτες της απεργίας και θα τους μετέφερε στη φυλακή στην ‘Καρχηδόνα’.
Και ότι η κυβέρνηση θα παρείχε επαρκή προστασία στα εμπλεκόμενα
αμερικανικά συμφέροντα».
2.- Τηλεγράφημα από τον πρόξενο στη Santa Marta στον Αμερικανό ΥΠΕΞ (6ης Δεκεμβρίου 1928):
«Τα αντικυβερνητικά αισθήματα του προλεταριάτου, κοινά και σε
μερικούς από τους στρατιώτες είναι έντονα, και είναι αμφισβητήσιμο εάν
μπορούμε να υπολογίζουμε στην κολομβιανή κυβέρνηση για προστασία. Μπορώ,
με σεβασμό, να προτείνω ότι το αίτημά μου για παρουσία μέσα σε εύλογη
απόσταση ενός αμερικανικού πολεμικού σκάφους θα εγκριθεί… Αναγνωρίζεται
ότι ο χαρακτήρας της απεργίας έχει αλλάξει και ότι η αναταραχή είναι μια
εκδήλωση με ανατρεπτικό χαρακτήρα».
3.- Τηλεγράφημα από την πρεσβεία της Bogotá στον Αμερικανό ΥΠΕΞ (7ης Δεκεμβρίου 1928):
«Κατάσταση έξω από την πόλη Santa Marta αδιαφιλονίκητα πολύ σοβαρή: η
εξωτερική ζώνη είναι σε εξέγερση. Οι στρατιωτικοί, που έχουν διαταγές «να μην χρησιμοποιήσουν πυρομαχικά»
έχουν ήδη σκοτώσει ή τραυματίσει περίπου πενήντα απεργούς. Η κυβέρνηση
μιλά τώρα για γενική επίθεση ενάντια στους απεργούς, μόλις φθάσουν επί
τόπου όλες οι ενισχύσεις, στην αρχή της προσεχούς εβδομάδας».
4.- Τηλεγράφημα από το αμερικανικό ΥΠΕΧ προς το προξενείο της Santa Marta, (8ης Δεκεμβρίου 1928):
«Η πρεσβεία στη Μπογκοτά αναφέρει ότι έχουν δοθεί κατηγορηματικές
διαταγές στις αρχές στη Santa Marta, ώστε να προστατεύσουν όλα τα
αμερικανικά συμφέροντα. Το ΥΠΕΞ δεν (επανάληψη δεν) επιθυμεί να στείλει
πολεμικό σκάφος στη Santa Marta. Κρατήστε το ΥΠΕΞ ενήμερο για όλες τις
εξελίξεις μέσω τηλέγραφου».
5.- Τηλεγράφημα από το προξενείο της Santa Marta προς τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, (9ης Δεκεμβρίου 1928):
«Τραίνο με στρατεύματα από τη ζώνη μπανανών μόλις έφθασε στη Santa
Marta, με όλους τους αμερικανικούς πολίτες. Κανένας Αμερικανός δεν
σκοτώθηκε και δεν τραυματίστηκε. Η εχθροπραξίες των ανταρτών συνεχίζεται
τώρα στη ζώνη, αλλά οι στρατιωτικές δυνάμεις έχουν εμπλακεί ενεργά στις
εκκαθαρίσεις της περιοχής από τους κομμουνιστές».
6.- Επιστολή από τον πρόξενο στη Santa Marta προς τον Αμερικανό ΥΠΕΞ (11ης Δεκεμβρίου 1928):
«Λεηλασίες και δολοφονίες συνεχίστηκαν από τη στιγμή που αναγγέλθηκε
η επιβολή Στρατιωτικού Νόμου, και το γεγονός ότι οι Αμερικανικοί
κάτοικοι στη ζώνη βγήκαν από εκεί ζωντανοί οφείλεται στο ότι
υπερασπίστηκαν τους εαυτούς τους επί έξι ώρες, καθώς κράτησαν μακριά τον
όχλο που ρίχτηκε να τους δολοφονήσει. . Είχα δίκιο να ζητώ βοήθεια και
θα χαρώ να υπερασπιστώ τη θέση που πήρα το πρωί της 6ης ως το απόγευμα της 8ης Δεκεμβρίου»
7.- Επιστολή από την πρεσβεία της Bogotá στον Αμερικανό ΥΠΕΞ (11ης Δεκεμβρίου 1928):
«Έχω την τιμή να αναφέρω ότι ο νομικός σύμβουλος της «United Fruit Company» εδώ στη Bogotá δήλωσε χθες ότι ο συνολικός αριθμός των απεργών που σκοτώθηκαν από τις κολομβιανές στρατιωτικές αρχές κατά τη διάρκεια της πρόσφατης αναταραχής έφθασε μεταξύ πέντε και εξακοσίων, ενώ ο αριθμός των νεκρών στρατιωτών ήταν ένας».
9.- Επιστολή από την αμερικανική πρεσβεία στη Bogotá προς τον Αμερικανό ΥΠΕΞ (16ης Ιανουαρίου 1929):
«Έχω την τιμή να αναφέρω ότι ο αντιπρόσωπος της «United Fruit Company» στη Bogotá μου είπε χθες ότι ο συνολικός αριθμός των απεργών που σκοτώθηκαν από κολομβιανά στρατεύματα υπερβαίνει τους χίλιους».
© Μετάφραση – Μοντάζ : L’Enfant de la Haute Mer
Σημείωση 1: Ποιός ήταν ο «Banana Man», Samuel Smuri. Ο
Smuri, γιος εβραίου αγρότη από την Βεσσαραβία (Ρωσσία) έφθασε στις ΗΠΑ
στα 1892, στα 15 του. Στα 18 αλλάζει το όνομά του σε Zemurray και
αρχίζει να αγοράζει στις αποβάθρες της Νέας Ορλεάνης, σε χαμηλές τιμές,
μισοσάπιες μπανάνες, τις οποίες μεταπωλεί γρήγορα στα γειτονικά χωριά.
Στα 21 του έχει 100.000 δολάρια στο λογαριασμό στην τράπεζά του. Ο Sam
Zemurray δεν σπούδασε και δεν μιλούσε καλά αγγλικά, αλλά ήταν έτοιμος
για μεγάλες επιχειρήσεις. Παντρεύεται την κόρη του Jacob Weinberger, του
μεγαλύτερου έμπορου μπανάνας στην Νέα Ορλεάνη, αγοράζει μια θαλάσσια
επιχείρηση σε πτώχευση και το 1905
ξεμπαρκάρει στο Puerto Cortès (Ονδούρα). Αγόρασε τότε μια άλλη εταιρεία
στο χείλος της χρεοκοπίας, την Εταιρεία φρούτων Cumayel. Το 1910 κατέχει
6.000 στρέμματα, αλλά είναι χρεωμένος σε διάφορες αμερικάνικες
τράπεζες. Στη συνέχεια αποφάσισε να αξιοποιήσει το σύνολο της χώρας με
ελάχιστο κόστος. Το επιτυγχάνει το επόμενο έτος. Ο Zemurray επιστρέφει
στη Νέα Ορλεάνη και αναζητά τον Manuel Bonilla,
τον εξόριστο πρώην πρόεδρο της Ονδούρας, τον οποίο έπεισε να κάνει ένα
πραξικόπημα για να ανακτήσει την εξουσία. Ο Bonilla είναι πρώην
ξυλουργός, βιολιστής και κλαρινετίστας ο οποίος κατά τη διάρκεια των
εμφυλίων πολέμων έγινε στρατηγός. Ο
Zemurray παροτρύνει επίσης τον «στρατηγό» Lee Christmas, ένα τυχάρπαστο
στρατιώτη και τον προστατευόμενό του Guy Molony «το μυδράλιο», έναν
επαγγελματία δολοφόνο, να συμμετάσχουν στην περιπέτεια της Κεντρικής
Αμερικής.
Τον Ιανουάριο του 1911, οι τέσσερις
επιβιβάστηκαν σε ένα πειρατικό στόλο προς την κατεύθυνση της Ονδούρας.
Οπλισμένοι μόνο με ένα βαρύ πολυβόλο, ένα κασόνι επαναληπτικά τουφέκια,
1.500 κιλά πυρομαχικά και μπουκάλια μπέρμπον, οι μισθοφόροι για έναν
ολόκληρο χρόνο κατέστρεψαν τα πάντα στο δρόμο τους μέχρι να φτάσουν στην
Τεγκουσιγκάλπα την 1η Φεβρουαρίου του 1912, όπου εγκατέστησαν τον
Bonilla στην εξουσία.
Το 1912, ο πρόεδρος Bonilla εις ένδειξη
ευγνωμοσύνης, παραχωρεί δωρεάν στον Zemurray δέκα χιλιάδες στρέμματα
αφορολόγητα, για να καλλιεργήσει μπανάνες επί 25 χρόνια. «Η
περιοχή που ελέγχεται από την Cumayel του Zemurray είναι ένα κράτος εν
κράτει», ενημρώνει ο αμερικανός Πρόξενος στο Puerto Cortes το 1916.
«Στεγάζει τους εργάτες της, καλλιεργεί τις φυτείες, κατέχει
σιδηροδρόμους, γραμμές ατμόπλοιων, συστήματα ύδρευσης, σταθμούς
ηλεκτροπαραγωγής, αστυνομικά τμήματα και κέντρα διασκέδασης».
Το 1929, εν μέσω παγκοσμιας ύφεσης, ο
ρωσοεβραίος έμπορος πωλεί την Cumayel στην United Fruit με αντάλλαγμα
300.000 μετοχές αξίας 31 εκατομμυρίων $, πράγμα που του επιτρέπει να
παραμείνει ο μεγαλύτερος μεμονωμένος μέτοχος. Ο κερδοσκόπος έγινε τότε
γνωστός ως ο «BananaMan».
Ο Sam Zemurray θα καταλάβει ηγετικές θέσεις
στην United Fruit Company μέχρι το 1957, συμπεριλαμβανομένης και της
θέσης του προέδρου. Το 1961, πέθανε στα 84, θύμα της νόσου του
Πάρκινσον. Έχει την πατρότητα μιας φράσης που έχει περάσει στην ιστορία
της Κεντρικής Αμερικής: «Στην Ονδούρα είναι φτηνότερο για να εξαγοράσεις
ένα βουλευτή από ένα μουλάρι».
Πηγές:
-Pourquoi dit-on une « République bananière » ?
– Five Lessons From the Banana Man
–United Fruit : des bananes, des avocats et des mitrailleuses:L’origine des «républiques bananières»
-The United Fruit Historical Society
-Banana Rrepublic / Republica Bananera: United Fruit Company
Δείτε και το ορίτζιναλ άθλιο διαφημιστικό video της δεκαετίας του ’40
Φέρδερ Ρήντινγκ:
– Country profile: Honduras (BBC)
— Honduras (The CIA World Factbook)
— Honduras (The Library of Congress)
–
–
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ανώνυμα σχόλια ή σχόλια που παραπέμπουν σε πλαστή διαδικτυακή προσωπικότητα, με ψευδές e-mail μιας χρήσεως και πλαστό ψευδώνυμο, δεν εγκρίνονται και δεν απαντώνται — Please NOTE: anonymous comments or comments mentioning fake on-line personality with false or disposable e-mail and a fake alias, will neither be approved nor answered. — NOTEZ S’il vous Plaît: Les commentaires anonymes ou des commentaires mentionnant fausse personnalité en ligne, avec e-mail faux ou jetable et un faux alias, ne seraient ni approuvés ni répondus.
Short Link: http://wp.me/p3lcY-CI
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου