Η Ευρώπη υποκύπτει στο λόμπι των... δηλητηρίων

Μπάμπης Μιχάλης

    Εγγραφα που διέρρευσαν υποδεικνύουν ότι η επικαιροποίηση του κανονισμού Reach ενδέχεται να αφήσει ελεύθερα έως και το 99% των προϊόντων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες, μεταξύ αυτών και οι αόρατες, άοσμες και χωρίς γεύση υπερφθοροαλκυλιωμένες χημικές ουσίες (PFAS) που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες σε αντικολλητικά σκεύη, αδιάβροχα ρούχα, αντιπυρικές μονώσεις, κόλλες, συσκευασίες προϊόντων.

  Εγκλημα σε βάρος της υγείας των λαών της Ευρώπης για χάρη των κερδών της βιομηχανίας χημικών ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη στήριξη του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.

  Χθεσινά δημοσιεύματα του βρετανικού Guardian και του γνωστού παρατηρητηρίου της δράσης των εταιρικών λόμπι στις Βρυξέλλες Εurope Corporate Observatory, αποκαλύπτουν ότι η Κομισιόν ετοιμάζεται να αθετήσει τη δέσμευσή της για απαγόρευση των πιο επικίνδυνων χημικών ουσιών σε καταναλωτικά προϊόντα, η οποία αποτελεί μέρος της «Πράσινης Συμφωνίας» του 2020.

  Η στρατηγική για τις χημικές ουσίες με στόχο τη βιωσιμότητα υποσχέθηκε το 2020 να κινηθεί προς ένα «περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες» και κλειδί για την επίτευξη του στόχου αυτού ήταν η αναθεώρηση του κανονισμού της Ε.Ε. REACH για τα χημικά προϊόντα.

  Με βάση τις αρχικές δεσμεύσεις για την επικαιροποίηση του REACH, αναμενόταν ότι 7.000-12.000 επικίνδυνες ουσίες θα απαγορευόταν να χρησιμοποιούνται σε όλα τα εμπορεύσιμα προϊόντα της Ε.Ε. Μεταξύ αυτών και οι αόρατες, άοσμες και χωρίς γεύση υπερφθοροαλκυλιωμένες χημικές ουσίες (PFAS) που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες σε αντικολλητικά σκεύη, αδιάβροχα ρούχα, αντιπυρικές μονώσεις, κόλλες, συσκευασίες προϊόντων.

  Οι ουσίες αυτές ονομάζονται και «παντοτινά χημικά», καθώς δεν διασπώνται στο περιβάλλον, ανιχνεύονται στο έδαφος, στον υδροφόρο ορίζοντα, στο νερό της βροχής, στον οργανισμό των περισσότερων ανθρώπων. Είναι επικίνδυνες, καθώς θεωρούνται υπεύθυνες για μια σειρά από επιπλοκές στην ανθρώπινη υγεία, μεταξύ άλλων και για καρκίνους, ορμονικές διαταραχές, αναπτυξιακές διαταραχές σε παιδιά, προβλήματα γονιμότητας.

  Η μελέτη επιπτώσεων της πρότασης της Κομισιόν για την αναθεώρηση του Reach –που παρέμεινε κρυφή για καιρό αλλά διέρρευσε πρόσφατα– έδειξε ωστόσο ότι η Επιτροπή της Φον ντερ Λάιεν τα γυρίζει. Η μελέτη προτείνει τρία σενάρια απαγόρευσης, τα οποία, αν υλοποιηθούν, αφήνουν ανέγγιχτο το 99%, το 90% ή το 50% των καταναλωτικών προϊόντων που περιέχουν τις πιο επιβλαβείς χημικές ουσίες από τους νέους κανόνες.

  Οποιο από αυτά τα σενάρια και αν επιλεγεί (συνήθως το μεσαίο) για την τελική πρόταση αναθεώρησης του REACH θα αποτελεί κατά συνέπεια οπισθοδρόμηση σε σχέση με τις δεσμεύσεις της Επιτροπής το 2020.

  Το εξωφρενικό είναι ότι οι επιλογές που ευνοούν τα δηλητήρια των εταιρειών είναι παντελώς ασύμφορες οικονομικά. Στην ανάλυση οικονομικών επιπτώσεων εκτιμάται συγκεκριμένα ότι το όφελος από την απαγόρευση των χημικών θα είναι δέκα φορές μεγαλύτερο από το κόστος που θα επωμιστεί η βιομηχανία. Προβλέπεται αναλυτικότερα ότι το κόστος για τη θεραπεία ασθενειών όπως ο καρκίνος και η παχυσαρκία θα μειωθεί κατά 11-31 δισ. ευρώ   

τον χρόνο, ενώ το κόστος προσαρμογής των επιχειρήσεων δεν θα ξεπεράσει τα 0,9 2,7 δισ. ευρώ ετησίως.

  Η επικαιροποίηση του κανονισμού Reach καθυστέρησε σημαντικά και σε αυτό καθοριστικό ρόλο είχαν τόσο το πανίσχυρο λόμπι των χημικών στις Βρυξέλλες όσο και η στροφή του ΕΛΚ υπέρ των συμφερόντων των εταιρειών και της αποδυνάμωσης της αναθεώρησης.

  Αρκετοί αρχηγοί κρατών της Ε.Ε. που εντάσσονται στο ΕΛΚ όπως ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Βέλγος πρωθυπουργός, Αλεξάντερ Ντε Κρου, έβαλαν πλάτη υπέρ των αιτημάτων των εταιρειών χημικών με παρεμβάσεις τους.

  Η ένωση βιομηχάνων VCI της Γερμανίας είχε ζητήσει αναβολή της απαγόρευσης των χημικών από τον περσινό Μάρτιο, εκβιάζοντας μάλιστα με μεταφορά των εργοστασίων σε άλλες λιγότερο ελεγχόμενες περιοχές της υφηλίου. Ολως τυχαίως η VCI είχε χρηματοδοτήσει τους Χριστιανοδημοκράτες πέρυσι με 150.000 ευρώ.

  Εν τω μεταξύ, έρευνα των ρυθμιστικών αρχών της Ε.Ε. σε 13.000 πολίτες πέρυσι διαπίστωσε ότι το 17% των παιδιών βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο αναπτυξιακών και αναπαραγωγικών ασθενειών λόγω της συνδυασμένης έκθεσης σε μείγματα φθαλικών ενώσεων. Ιχνη του τοξικού για την αναπαραγωγή ενδοκρινικού διαταράκτη δισφαινόλης Α βρέθηκαν στο 92% των ενηλίκων. Η συντονίστρια της έρευνας δρ Marike Kolossa-Gehring δήλωσε ότι περισσότεροι από 34 εκατ. τόνοι καρκινογόνων, μεταλλαξιογόνων και τοξικών για την αναπαραγωγή ουσιών καταναλώθηκαν στην Ευρώπη το 2020.