Ο ήχος της πείνας, οι ωτοασπίδες και η Αριστερά

Συντάκτης: 

Γιάννης Σιώτος*

    Αν για κάποιους το sex αντιπροσωπεύει την κινητήρια δύναμη της συμπεριφοράς τους, όλοι αποδέχονται ότι ο αρχέγονος ήχος της πείνας, το γουργούρισμα, είναι η πιο «ηχηρή» εσωτερική φωνή του ανθρώπου. Ο ήχος της
πείνας και ο φόβος που προκαλεί η σκέψη του έχουν επηρεάσει ανεξίτηλα την παγκόσμια ιστορία.
  Πόλεμοι, επαναστάσεις, εξεγέρσεις, κατακτήσεις, ιδεολογίες, κοσμοθεωρίες, προκαλούνται εξαιτίας του. Μεγάλοι ηγέτες αλλά και παρανοϊκοί δικτάτορες βρέθηκαν στην εξουσία, επειδή μπόρεσαν να χειραγωγήσουν τη φοβία που προκαλεί σε κάθε άνθρωπο το άδειο στομάχι.
  Ακόμα και στις μέρες μας είναι το πιο αξιόπιστο εργαλείο αποτίμησης της πολιτικής και των πολιτικών, καθώς πάνω του θεμελιώθηκε η παγκόσμια οικονομία.
  Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται και από μία αποτίμηση που είχε γίνει πριν από λίγα χρόνια, σύμφωνα με την οποία η συνολική αξία των δέκα μεγαλύτερων πολυεθνικών, που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή και εμπορία τροφών, ξεπερνούσε τα 7 τρισεκατομμύρια και αντιπροσωπεύουν το 10% της παγκόσμιας οικονομίας.
  Σήμερα, οι μεγαλύτεροι επενδυτές στα χρηματιστήρια αγροτικών προϊόντων, στη συμβολαιακή γεωργία και στην αγορά βιοκαυσίμων είναι: τράπεζες, ασφαλιστικές και πολυεθνικές παραγωγής γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών, διακίνησης πρώτων υλών και τροφίμων, διανομής τροφίμων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
  Οδηγημένος κανείς από τον ήχο της πείνας, μπορεί: να γνωρίσει την ιστορία της ανθρωπότητας, να ανακαλύψει την πιο αξιόπιστη μέθοδο αποτίμησης των ηγετών και των πολιτικών και να προβλέψει το μέλλον.
  Από αυτή τη σκοπιά, οι άνθρωποι της γενιάς μου είναι προνομιούχοι. Εχοντας πορευτεί τη διαδρομή από το μπακάλικο της γειτονιάς με το τεφτέρι μέχρι τα χαώδη υπερμάρκετ των χιλιάδων τετραγωνικών και των ανέπαφων συναλλαγών, διαθέτουν τα «σταθμά» για να «ζυγίσουν» κυβερνήσεις και πολιτικές και τα μέσα για να προβλέψουν το αύριο.
  Και τι λένε; Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι, από τότε που η ζάχαρη πωλούνταν χύμα μέχρι σήμερα, η ζωή τους έχει γίνει δυσκολότερη. Επίσης, στοιχηματίζουν ότι τα χρόνια που έρχονται θα είναι ακόμα δυσκολότερα.
  Οι περισσότεροι λένε ότι, στα χρόνια των Μνημονίων, ο ήχος της πείνας δυνάμωσε και προειδοποιούν λέγοντας ότι στα χρόνια που έρχονται θα γίνει εκκωφαντικός.
  Τέλος, οι πιο ειδικοί διαπιστώνουν ότι οι κυβερνήσεις, από το 2010 μέχρι σήμερα, δεν έκαναν τίποτα για να αποτρέψουν τη συγκέντρωση της επισιτιστικής αγοράς σε ακόμα λιγότερα χέρια και για να εμποδίσουν τον αφελληνισμό της.
  Κάποιοι μιλάνε και με αριθμούς: Το 2008, υπήρχαν στην ελληνική επικράτεια 96 αλυσίδες σούπερ μάρκετ, το 2016 ο αριθμός τους είχε περιοριστεί σε 55.
  Το 2009, ο τζίρος των σούπερ μάρκετ ήταν 13,15 δισ. ευρώ και οι δέκα μεγαλύτερες αλυσίδες συγκέντρωναν το 68,6% αυτού.
  Το 2016, με τον τζίρο της αγοράς να έχει υποχωρήσει στα 10,82 δισ. ευρώ, το μερίδιο των δέκα μεγαλύτερων αλυσίδων είχε αυξηθεί στο 78%.
Αλλά οι πιο αξιόπιστοι μάρτυρες βρίσκονται στους διαδρόμους και τις βιτρίνες των σούπερ μάρκετ. Εκεί ανακαλύπτεις απτές αποδείξεις αυτού που οι οικονομολόγοι χαρακτηρίζουν αφελληνισμό της αγοράς: μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει από το ’80, αλλά τα τελευταία χρόνια υλοποιείται με φρενήρεις ρυθμούς.
  Αντικρίζοντας προϊόντα και ταμπέλες προέλευσης, συνειδητοποιεί κανείς και τις μεθοδεύσεις που έθεσαν την ελληνική παραγωγή στο περιθώριο. Κατ’ αρχήν διαπιστώνει την υποκατάσταση των ντόπιων προϊόντων από εισαγόμενα.
  Επίσης, αντιλαμβάνεται ότι πολλά από τα προϊόντα που βρίσκονται στα ράφια είτε παράγονται από επιχειρήσεις που ελέγχονται από πολυεθνικές είτε από funds που έχουν αποκτήσει είτε πλειοψηφική είτε μειοψηφική συμμετοχή.   Βλέπει, παράλληλα, προϊόντα που παράγονται στην Ελλάδα, από ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν μετακομίσει στο εξωτερικό.
  Τέλος, αν ανασύρει από το παρελθόν μνήμες από προϊόντα που εξαφανίστηκαν, συνειδητοποιεί τον αφανισμό χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν από τις επιθέσεις των ισχυρών.
Ολα αυτά δικαιολογούν τους φόβους εκείνων που πιστεύουν ότι το τελικό βήμα για τον ολοκληρωτικό έλεγχο της χώρας θα είναι η οριστική απώλεια αυτού που οι τεχνοκράτες ονομάζουν διατροφική αυτάρκεια.
Και κάπως έτσι ο ήχος της πείνας, διαμέσου των σούπερ μάρκετ, γίνεται… πολιτική. Για τους νεοφιλελεύθερους, όλα αυτά είναι πολιτικός στόχος. Αλλωστε, ο κ. Μητσοτάκης με κάθε ευκαιρία διακηρύσσει την αφοσίωση στις δυνάμεις της αγοράς.
  Τι γίνεται όμως με την Αριστερά και την Κεντροαριστερά; Τίποτα. Καμία πολιτική αποτροπής της συγκέντρωσης. Αδιαφορία για την ενίσχυση της ελληνικής παραγωγής. Εγκατάλειψη της πολιτικής για διατροφική αυτάρκεια.
Εχοντας εκχωρήσει το επισιτιστικό ζήτημα σε Ευρωπαίους, Αμερικανούς και πολυεθνικές, περιμένουν το τέλος. Προφανώς δεν θέλουν να θυμούνται ότι από την Απελευθέρωση, τα περισσότερα κόμματα του Κέντρου και της Αριστεράς θεωρούσαν τη διατροφική αυτάρκεια, με τη συνδρομή των μικρομεσαίων, μείζονα προϋπόθεση για την εθνική ανεξαρτησία και την οικονομική ανάπτυξη.
  Γι’ αυτό ίσως να έχουν δίκιο εκείνοι που λένε ότι οι πολιτικοί, για να αντιμετωπίσουν τον ήχο της φτώχειας, αγόρασαν… ωτοασπίδες.
*δημοσιογράφος, συγγραφέας